De kansen van restwaarde: begin vroeg met de berekening
30 november 2021
Houten kantoorgebouw HoutWerk in Utrecht bestaat voor 90% uit CLT
2 december 2021Op weg naar 100% circulair wegmeubilair
Circulair wegmeubilair verduurzamen en hergebruiken verzorgingsplaats Oeijenbraak
Op weg naar 100% circulair wegmeubilair
Nederland heeft de ambitie om in 2050 een volledig circulaire economie te realiseren. Om dit te bereiken moet ook het wegmeubilair worden aangepakt. Wat is er nu al mogelijk op het gebied van circulair wegmeubilair en welke innovaties liggen er nog op de plank?
Al bestaande initiatieven
Bij circulair wegmeubilair kun je denken aan verkeersborden, portalen, geluidsschermen en geleiderails die gemaakt zijn van hergebruikte materialen of hernieuwbare grondstoffen, zoals riet, bamboe of hout. Op steeds meer plekken in Nederland is circulair wegmeubilair te spotten. Zo zijn er bij de verbreding van de A1 tussen Apeldoorn en Azelo verkeersborden en hectometerpaaltjes van bamboe geplaatst en zijn in Zuid-Holland inmiddels zeven verzorgingsplaatsen voorzien van biobased banken, informatieborden en geleiderails. Ook zijn er op verschillende provinciale wegen door het land al volledig houten geleiderails terug te vinden. Op Rijkswegen is het toepassen van houten geleiderails helaas nog niet mogelijk, omdat op deze wegen strengere veiligheidseisen gesteld worden vanwege de hogere snelheidslimiet. Toch staat het hergebruik van geleiderails op de agenda. Bij de A79 is in 2021 een proefproject uitgevoerd, hier is 10 kilometer geleiderails opnieuw verzinkt. De lessen uit deze proef gebruikt Rijkswaterstaat (RWS) in 10 leerprojecten samen met de marktpartijen.
Productencatalogus
Steeds meer leveranciers ontwikkelen duurzame circulaire varianten voor wegmeubilair. RWS heeft al deze varianten gebundeld in de productencatalogus Circulair Wegmeubilair. In de catalogus vind je onder meer informatie over het circulariteitsniveau, de marktgereedheid en de kosten van de verschillende circulaire alternatieven. Op deze manier wordt het ook voor andere overheden makkelijker om te kiezen voor een circulair alternatief.
Hoe beoordeel je circulariteit?
De duurzaamheid van een type wegmeubilair is met behulp van een milieukostenindicator (MKI) uit te rekenen. Het MKI geeft de preventiekosten aan die gemaakt zouden moeten worden om de milieuschade die het product veroorzaakt te beperken. Zo heeft een aluminium verkeersbord een MKI van €13,53, een verkeersbord gemaakt van bamboe een MKI van €10,49 en een hergebruikt aluminium verkeersbord een MKI van €9,35. Op basis van de MKI’s is het dus het meest verstandig om een verkeersbord te hergebruiken. Naast de MKI zijn nog andere aspecten relevant voor de mate van circulariteit, zoals de losmaakbaarheid en de herbruikbaarheid van materiaal in volgende levenscycli. Hiervoor zijn nog criteria in ontwikkeling.
Circulair wegmeubilair bij verzorgingsplaats Kriekampen- Foto: Gerrit Serné
Wat is er nog nodig voor meer circulair wegmeubilair?
Om meer circulair wegmeubilair in Nederland te realiseren, is het allereerst belangrijk dat opdrachtgevers de circulaire alternatieven voor wegmeubilair ook daadwerkelijk gaan inkopen. Naast de catalogus is ook de marktvisie van de buyer group duurzame bebording een handig hulpmiddel voor overheden om circulaire borden in te kopen. De marktvisie besteedt expliciet veel aandacht aan de stap met de meeste circulaire winst: het terugdringen van het aantal borden. Niets is namelijk duurzamer dan minder materialen gebruiken. Hier liggen ook op andere gebieden nog veel innovatieve ideeën die afhankelijk zijn van toekomstige ontwikkelingen. Bij zelfrijdende auto’s zijn er naar verwachting bijvoorbeeld een stuk minder portalen, borden en geleiderails nodig.
Rijkswaterstaat kijkt daarom ook naar het wegbeeld van de toekomst: wat hebben we in 2050 nog nodig langs de weg en hoe kunnen we daar nu al op inspelen?
Circulair wegmeubilair valt onder het programma Klimaatneutrale en Circulaire infrastructuur van Rijkswaterstaat. Hiermee krijgen projecten informatie en advies over de toepassing van duurzame maatregelen, waaronder circulair wegmeubilair. Via dit programma is het mogelijk om de inkoopinstrumenten en de kaders waar nodig aan te passen.
Om het doel te behalen om heel Nederland te voorzien van circulair wegmeubilair, worden op korte termijn ook al twee maatregelen uitgevoerd. Zo zijn overheden en marktpartijen op zoek naar geschikte opslagplaatsen voor vrijgekomen en opgeknapt wegmeubilair. Daarnaast wordt ook de toepassing van materiaalpaspoorten onderzocht. Deze paspoorten brengen de levenscycli van verschillende producten in kaart.
Hergebruik van verkeersborden in de praktijk
Door werkzaamheden of nieuwe verkeerssituaties worden verkeersborden vaak vroegtijdig vervangen door nieuwe. Zonde, want de weggehaalde borden kunnen vaak nog jaren mee. Rijkswaterstaat laat bestaande borden opknappen en de borden opnieuw langs de weg plaatsen. De verkeersborden worden uit de grond gehaald en naar onder andere AGMI & Traffic Lighting gebracht. Oude stickers worden van de borden gehaald, waarna de borden worden geschuurd en schoongemaakt. Als laatste stap worden de nieuwe stickers zorgvuldig op de borden aangebracht. Hergebruik van verkeersborden is ruim 30 procent goedkoper dan het creëren van nieuwe exemplaren en zorgt voor minder CO2-uitstoot. Alle hernieuwde circulaire borden kunnen weer minimaal twintig jaar mee. Ook portalen en geleiderails kunnen na een opknapbeurt weer volledig opnieuw gebruikt worden en vele jaren mee. Benieuwd hoe het vervangen van borden, geleiderails en portalen precies in zijn werk gaat? In onderstaande video’s wordt het uitgelegd:
Circulair wegmeubilair: bebording.
Circulair wegmeubilair bij verzorgingsplaats Oeijenbraak - Foto: Gerrit Serné
Gerelateerde bronnen
Inspiratieboek Praktijkvoorbeelden biobased inkopen
Buyer group duurzame wegverhardingen: ‘Met onze inkoopstrategie geven we duidelijkheid aan de markt’
