Dankzij circulaire herverwerking krijgen oude dakramen tweede leven
9 februari 2021
‘Grootste vijand van duurzaamheid is een kortetermijnvisie’
17 februari 2021Hoe wordt houtbouw mainstream? 8 Brabantste corporaties zoeken het uit
BrabantWonen, project WonenZoals, illustratie WY Architecten
Hoe wordt houtbouw mainstream? 8 Brabantste corporaties zoeken het uit
Hoeveel woningcorporaties ken jij die experimenteren met de toepassing van hout? ‘Onbekend maakt onbemind’ lijkt in de wereld van corporatievastgoed zeker op te gaan voor de toepassing van biobased materiaal. Hoe maak je houtbouw mainstream onder deze doelgroep? 8 Brabantse woningcorporaties, die onder de naam ‘Lente’ al een aantal jaar op bepaalde thema’s samenwerken, vormen een learning community om aan de slag te gaan met biobased materiaal.
Dit artikel verscheen eerder op Duurzaam Gebouwd.
Met meer dan 100.000 woningen in het gezamenlijke portfolio kan dat een forse bijdrage leveren aan het behalen van circulairiteitsdoelstellingen. 'Woningcorporaties hebben niet alleen een belangrijke rol in de energietransitie plaatsvindt, maar ook een kanteling op het circulaire én sociale vlak tot stand komt', weet Jetske Thielen, programmamanager duurzaamheid binnen Lente, die haar ervaring uit haar langdurige betrokkenheid in de corporatiewereld haalt. Ze weet wat er nodig is. 'Als we in 2050 volledig circulair willen zijn, dan hebben woningcorporaties een belangrijke rol te vervullen. Door krachten te bundelen vinden we gezamenlijk uit op welke manier we hout kunnen toepassen in de bouw van corporatiewoningen. Houtbouw is een van de onderwerpen die we binnen het thema duurzaamheid samen oppakken met de 8 Brabantse corporaties. Zij zijn verenigd in het samenwerkingsverband Lente en pakken verschillende onderwerpen samen aan, waaronder op het gebied van duurzaamheid.'
De weg naar het eindpunt is niet rechtlijnig en kent zo zijn kronkels. Er kan veel op papier staan over wat er met hout ‘kan’ en wat de voordelen zijn van het materiaal, maar de praktijk is weerbarstiger. Zo zijn veelgehoorde vragen over de toepassing van hout of de bouwkosten stijgen en willen corporaties weten of bewoners kunnen wennen aan de akoestische eigenschappen. Ook wordt de brandveiligheid nog wel eens in twijfel getrokken. Lente moet de betrokken corporaties samenbrengen en gaandeweg antwoorden op vragen geven. 'Daarom noemen we het ook een reisprogramma', gaat Thielen verder. 'Het idee is dat we samen ontdekken wat de mogelijkheden zijn van houtbouw en waar we op moeten letten. Door de handen uit de mouwen te steken en elkaar te inspireren en te helpen, komen we verder.'
BrabantWonen, project WonenZoals, illustratie WY Architecten
Doorbreken van de standaard
Ze typeert houtbouw als een verandertraject, waarbij de kunst is om van een heersende rigide mindset af te komen. 'Een minerale bouwcultuur met steen en beton is gangbaar in onze sector en die standaard is soms moeilijk te doorbreken. Daarom onderzoeken we met onze woningcorporaties welke beren we op de weg zien en hoe we die weg kunnen nemen.' Vaak zijn de struikelblokken gestoeld op veronderstellingen of aannames. 'Zo is de perceptie dat er weinig aanbieders van houtbouw zijn in Nederland en dat de productiecapaciteit tegenvalt. Een ander vooroordeel is dat het materiaal duurder is en minder warmte opneemt. ‘Het verlaagt mijn vastgoedwaarde vanwege de lagere brandveiligheid’, hoor je ook wel eens in de wandelgangen. Verder worden er vraagtekens gesteld bij de demontagemogelijkheden van geprefabriceerde kruislings verlijmde planken, Cross Laminated Timber (CLT).'
Vooroordelen zijn vaak hardnekkig, maar je kunt ze wegnemen door in de praktijk het tegendeel te bewijzen. Door circulair te bouwen met hout willen de Lente-corporaties laten zien dat er wél voldoende aanbod is, dat bouwen met hout niet duurder hoeft te zijn als je naar Total Cost of Ownership kijkt (TCO) en dat het materiaal vanuit het oogpunt van CO2-opslag een interessante optie is in de discussie rondom uitstoot van broeikasgassen. “Maar dan moet er wel gebouwd worden”, weet Thielen, 'om lessen te leren en kennis te kunnen delen.' 'Een van onze deelnemers werkt aan een begeleid wonenproject voor jongeren met een beperking aan de Mozartsingel in ’s-Hertogenbosch. BrabantWonen past hier CLT toe in combinatie met houtvezelisolatie, met een opvallend element voor de gebouwschil, namelijk plaatmateriaal dat een tweede leven krijgt. Ervaringen uit dergelijke projecten delen we om bij te dragen aan de verandering die we samen willen inzetten.'
Lente
Lente is een samenwerking tussen de 8 Brabantse woningcorporaties Alwel, Area, BrabantWonen, Casade, Stadlander, Tiwos, WonenBreburg, Zayaz. Samen hebben we meer dan 100.000 woningen, waar mensen betaalbaar wonen. Lente werkt samen, daagt uit en verbindt vanuit een maatschappelijke opgave, met als doel om samen te leren, te delen en waar mogelijk projecten samen op te pakken. Samenwerkingspartners dagen elkaar uit om inspirerende antwoorden te vinden op maatschappelijke opgaven.
Buyer groups
In 2020 zijn 16 buyer groups gestart, die zich onder andere richten op het verduurzamen van vastgoed en het in de keten houden van bouwmaterialen. Deelnemers in deze groepen leren van elkaars ervaringen en ontwikkelen bijvoorbeeld gezamenlijke gunningscriteria. Door gezamenlijk op te trekken wordt impact vergroot. Zelf meedoen aan buyer group kan in twee rollen: bij de ‘eerste schil’ werk je actief mee aan het ontwikkelen van een marktvisie- en strategie en als ‘tweede schil’ blijf je als contactpersoon op de hoogte van activiteiten en ontwikkelingen. RVO ondersteunt de Lente-corporaties volgens de buyer group aanpak van PIANOo, waarover je meer leest op RVO.nl en PIANOo.nl.
In Duurzaam Gebouwd Magazine #50 (eind maart) lees je een uitgebreide versie van dit artikel, met onder andere meer informatie over hoe de buyer group netwerken verenigt en kennisdeling stimuleert.