Zo is de drempelvrees voor circulaire woningbouw te overwinnen
27 maart 2020
‘Voor circulariteit is een systeemverandering nodig’
3 juni 2020Gevelbouwers vergroten samen circulaire kansen
Gevelbouwers vergroten samen circulaire kansen
Brancheverenigingen in de gevelbouw bundelen hun krachten voor een circulaire toekomst. Ze stellen doelen, ontwikkelen tools en werken obstakels voor businessmodellen weg. ‘Alles wat pioniers over de drempel helpt, is welkom.’
De gevel of – iets ruimer – de schil, is meer dan een omhulsel van een gebouw. Het is een essentieel onderdeel met veel potentie, stelt projectcoördinator innovatie Stingo Huurdeman van de VMRG, de branchevereniging voor metalen gevels. ‘Zeker als we nieuwe technologie zoals domotica, sensoren, slimme materiaalsoorten en verbindingen toepassen. Dan kan de gevel direct bijdragen aan de gezondheid, de veiligheid of het welzijn van gebruikers. En aan de duurzaamheid en betaalbaarheid van een gebouw.’
Ketenakkoord
Tussen de circulaire droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. De vijf brancheverenigingen van bedrijven die actief zijn de gevelbouw willen daar iets aan doen. Eind vorig jaar startten zij samen een verkennend onderzoek naar circulaire geveleconomie. Deze door de ministeries van BZK en I&M financieel ondersteunde verkenning wordt uitgevoerd door een consortium, onder leiding van Alba Concepts (zie kader). Monique Fledderman, manager opleiden en milieu bij VMRG, coördineert de Verkenning. Ze vertelt dat betrokken brancheverenigingen toewerken naar een ketenakkoord met de overheid. ‘We brengen de huidige materiaalstromen en CO2-uitstoot in kaart en formuleren ambities voor de toekomst.’ Ze willen afspraken maken over CO2-reductie en het percentage hergebruik. Aan de hand van indicatoren zoals losmaakbaarheid, restwaarde, terugname, inzameling en scheiding gaan ze na wat dan beter moet. Fledderman: ‘De samenwerking werkt nu toe naar uitgebreide producentenverantwoordelijkheid met daarin als ondergrens hoogwaardige recycling.’ Huurdeman: ‘Maar het einddoel is: de principes van de circulaire economie structureel in de gevelindustrie verankeren.’
Het Cirlinq-platform
Drempelverlagende tools
De samenwerkende partijen scheppen niet alleen kaders, maar willen ook stimuleren dat bouwers kansen grijpen. Dat doen ze bijvoorbeeld door de ontwikkeling van digitale tools die drempelverlagend werken. Een essentiële is het Cirlinq-platform. Dit is een materialen- en productpaspoort voor de gevelindustrie. Huurdeman: ‘Dit platform verzamelt en registreert data. Gebruikte materialen krijgen een identifier. Dat kan een QR-code zijn, maar ook een RFID-tag of een NFC-chip. Per product ontstaat zo inzicht in wat het is, waar het zich bevindt en wat ermee is gedaan. Mede dankzij de visualisatie van de data zorg Cirlinq voor overzicht en inzicht. Verschillende bedrijven hebben de tool al toegepast.’
Een tweede tool die de drempel naar circulaire gevelbouw kan verlagen (en waarmee VMRG experimenteert), is de Façade Service Applicatie (FaSA). Hierbij inspecteert een drone gevels en verzamelt beeldmateriaal. Daarvan worden 3D-beelden gemaakt. Met beeldherkenning en kunstmatige intelligentie bepaalt de applicatie de status van de gebouwschil, informatie die dan in Cirlinq kan worden opgenomen. FaSA is getest bij woningen van diverse corporaties, onder wie Staedion. Zij gebruiken dit om vast te stellen of onderhoud of renovatie nodig is. De verwachting is dat ze hiermee de timing van het onderhoud kunnen verbeteren. Dat heeft voordelen zoals: lagere onderhoudskosten en hogere restwaarde.
Het einddoel is om de principes van de circulaire economie structureel in de gevelindustrie verankeren
Obstakels businessmodellen
Of gevelbouwers de circulaire kansen gaan grijpen, hangt natuurlijk niet alleen af van de juiste tools. Net zo onmisbaar is een gezond circulair businessmodel; dit kan gaan van terugname van de gevel tot aan ‘gevel as a service’ (waarbij de leverancier eigenaar blijft en wordt betaald voor het gebruik). Ook hierin proberen alle partijen obstakels weg te nemen. Zulke obstakels komen naar voren tijdens praktijkonderzoek, dat bijvoorbeeld samen met de TU Delft plaatsvindt. Zoals een onderzoek met vier gevelelementen bij het nieuwe EWI-gebouw van die universiteit. Huurdeman: ‘Daar liepen we aan tegen het juridische issue dat het eigendom van een gevel niet van de rest van het gebouw kon worden gescheiden. Hiermee zijn we naar de advocaten van Houthoff gegaan, die ook deelnemen aan het consortium. Samen zijn we tot de oplossing van erfpacht gekomen. Dit maakt het mogelijk het eigendom bij de leverancier te houden.’
Milieu-investeringsaftrek
Ook op fiscaal en verzekeringstechnisch terrein zijn er nog de nodige obstakels weg te werken, vertelt Huurdeman. ‘Een te hoge terugnamegarantie betekent dat je de gevel in de boeken moet houden. Hoe ga je daarmee om? En hoe zit het met de brandverzekering als de leverancier de ramen in eigendom houdt? Ook hier zoeken we oplossingen voor, zodat onze leden dat niet zelf hoeven doen.’ Het mag duidelijk zijn dat er nog veel pionierswerk is te verrichten. Reden voor de overheid om circulaire gevelbouw (in de utiliteit) te stimuleren met fiscaal voordeel via de Milieu-investeringsaftrek (MIA). Fledderman: ‘Wij promoten dit actief bij onze leden.’ Huurdeman: ‘Alles wat pioniers over de drempel helpt, is welkom.’
Verkenning Circulaire Geveleconomie
Brancheverenigingen: VMRG (metalen gevelbouw), VKG (kunststof gevelbouw) en NBVT (houten gevelbouw), Vakgroep Vlakglas/VRN (vlakglas) en Federatie Veilig Nederland VHS (hang- en sluitwerk)
Onderzoeksconsortium: Alba Concepts, Copper8, Frontwise Facades, Excess Materials Exchange, W/E adviseurs en Houthoff