Menno Rubbens: 'Gebouwen die slimmer in elkaar zitten, zullen beter renderen'

Is alles wat jullie maken circulair?

Menno Rubbens: 'Voordat je die vraag kunt beantwoorden moet je bepalen wat circulair precies is. Wij streven ernaar om zo hoog mogelijk op de zogeheten R-ladder van circulaire prioriteiten [zie deze infographic, red.] te zitten. Bij circulariteit gaat wat ons betreft veel te vaak over alleen recycling. Dat kan prima zijn, maar recycling staat vrijwel onderaan op de ladder. Je kunt ook nadenken over het optimaliseren van materiaalgebruik. Hoe maak ik een gebouw waarbij ik zo min mogelijk materialen gebruik en zo min mogelijk verspil. Dat is ook economisch aantrekkelijk: vaak is het efficiënter en goedkoper en krijg je meer kwaliteit voor hetzelfde geld.

'Het streven naar zo slim mogelijk materiaalgebruik zorgt ervoor dat gebouwen steeds circulairder worden. Makkelijker te assembleren, te prefabriceren en wat je eenvoudig in elkaar kunt zetten kun je ook weer uit elkaar halen, bijvoorbeeld om opnieuw te gebruiken. Dan zit je met re-use en refurbish in de middenmoot van de ladder. Door circulariteit als uitgangspunt te nemen zorg je dat gebouwen voor de lange toekomst bestaansrecht hebben en hun waarde behouden.

'Wij maken circulaire gebouwen omdat ze efficiënt en slimmer in elkaar zitten, kwalitatief hoogwaardig zijn en minder beslag leggen op toekomstige generaties, door efficiënter materiaalgebruik en ingebouwde flexibiliteit. Dat is altijd al onze drijfveer geweest en nu wordt dat circulair genoemd. Maar wij bouwen al veertig jaar op deze manier.'

Is een circulair gebouw over de levenscyclus gezien goedkoper?

'Je zou denken van wel, maar dat moet je dan wel kunnen aantonen. In principe maak je gebouwen met een betere voorspelbare waarde in de toekomst. Dat is interessant voor opdrachtgevers. Maar niemand kan in de toekomst kijken. Daarom, zorg er nu voor als je een gebouw maakt, dat je in ieder geval zo veel mogelijk elementen van het gebouw op een eenvoudige manier kunt terugwinnen. Een stalen balk kun je recyclen door deze om te smelten. Maar als je deze balk slim vorm geeft, bijhoudt hoe deze belast wordt en er een label aan hangt met alle specificaties, dan kun je die balk één op één hergebruiken.'

Jullie hebben ook een tijdelijk gebouw gemaakt.

'Dat was de opdracht voor de tijdelijke rechtbank in Amsterdam. Eigenlijk is het gebouw permanent en is alleen het gebruik tijdelijk. Wij hebben het zo gedimensioneerd dat het na gebruik als rechtbank ook als een school of een laboratorium kan dienen. Of dat er woningen in kunnen. Bovendien is ook de plaats waar het gebouw nu staat tijdelijk. Het staat daar voor zes jaar, waarna we het demonteren en ergens anders weer gaan opbouwen. We hebben het gebouw geleverd op basis van een restwaarde-berekening, onder de voorwaarde dat wij het gebouw weer mogen meenemen.

'Wat je wilt is dat een project zo waardevol blijkt dat er een tweedehandsmarkt voor gaat ontstaan. Daarmee creëer je waardevastheid; dat is een kenmerk van circulariteit. Bij auto’s zijn de onderdelen los meer waard dan de auto als geheel. Bij de bouw zijn we daar nog lang niet aan toe, een gebouw is als geheel meer waard dan de onderdelen. Daar hoop je over 40 tot 50 jaar wel uit te komen. Maar circulariteit gaat niet alleen over materialen. Een gebouw kan zich aanpassen aan de veranderende maatschappelijke vragen. Neem bijvoorbeeld een grachtenpand van 400 jaar oud, dat is ook circulair. Ooit was het de woning van een koopmansfamilie, nu wonen er studenten en daarvoor was het wellicht een advocatenkantoor, ga zo maar door.'