Zuid-Holland ziet brood in sloophout

Sloophout heeft veel potentie voor hergebruik in nieuwe houtproducten. De provincie Zuid-Holland probeert daarom een ‘Circulaire houtketen’ op te zetten. Projectleider Hermen van de Minkelis vertelt over de uitdagingen.

Categorie: Achtergrond Interviews

Door: Anton van Elburg, 17 mei 2024

Hermen van de Minkelis

Hermen van de Minkelis (30) kreeg van de provincie Zuid-Holland de opdracht om de potentie van de hoogwaardige verwerking van gebruikt hout in kaart te brengen. Er blijkt in Nederland 2,5 keer zoveel hout vrij te komen uit afvalstromen als uit de kap van bomen. Dat betreft bijvoorbeeld hout uit slooppanden, oude pallets, schuren en meubels. Dat is goed voor zo’n 15% van de hele Nederlandse vraag.

Zuid-Holland is met afstand de provincie waar het meeste sloophout vrijkomt. Hoewel Zuid-Holland weinig bossen heeft, kan Zuid-Holland door het verwaarden van gebruikt hout dus toch een belangrijke rol spelen in de productie van biobased grondstoffen. Deze rol als ‘circulaire houtbron’ heeft de potentie om partijen in de houtindustrie naar de regio te trekken.

Hoe bouw je zo’n keten voor circulaire houtverwerking op? Van de Minkelis ging in opdracht van de provincie in gesprek met een aantal partijen om tot een samenwerkingsverband te komen. Om te beginnen een sociale werkplaats in Leiden, die centraal staat in het consortium. Van de Minkelis: ‘Mijn rol is om hout uit sloopprojecten in te kopen. Vooral planken en balken zijn interessant voor ons. Dat sloophout wordt naar de sociale werkplaats gebracht waar het wordt ontdaan van spijkers en op maat wordt gezaagd en geschaafd.’ Deze halffabricaten vinden vervolgens hun weg naar vier aangesloten timmerfabrieken, die er onder andere trappen, kozijnen en schuren van maken.'

In de werkplaats worden spijkers verwijderd en de balken op maat gezaagd.

Dit proces klinkt simpel, maar het was in het begin toch een aardige klus om uit te zoeken hoe oud hout opnieuw gebruikt kan worden, vertelt Van de Minkelis. ‘We hebben aan de ene kant verschillende balken van verschillende slopers in verschillende kopmaten met verschillende kwaliteit opgehaald. Aan de andere kant hadden we vier partijen met ieder hun eigen wensen en eisen. We moesten de puzzel leggen: welke balk kunnen we waarvoor gebruiken? Dat was echt een ontzettend ingewikkelde klus, omdat elke balk anders is. Bij sommige balken moeten er stukken vanaf worden gehaald omdat ze rot zijn. En dan hou je allemaal verschillende maatjes over. Je kunt ook spijkers aantreffen. Een balk met 5 spijkers is te doen, maar 50 spijkers verwijderen kost te veel tijd. Dan moet de balk maar in een andere kopmaat gezaagd worden. Uit al deze ervaringen is een soort beslisboom voortgekomen: als je dit tegenkomt, dan moet je dat doen.’

Ook de certificering van het hout is natuurlijk van belang. Het proces om een LCA op te stellen en een FSC-keurmerk te verkrijgen is bijna afgerond, aldus Van de Minkelis. Idealiter worden de circulaire halffabrikaten als buffer opgeslagen bij houthandels om leveringszekerheid te garanderen. Een alternatief is dat afnemers het hout gewoon kopen wanneer het vrijkoment. ‘Zij kunnen het circulaire hout dan mengen met nieuw hout.’

Hoe verder met de ‘Circulaire Houtketen Zuid-Holland’ zoals het project is gedoopt? Van de Minkelis: ‘We zijn nu een eind op weg met een proof of concept. Tegelijk zoeken we een bredere kring van consortiumpartners met andere capaciteiten, zoals houthandelaren. Verder maken we opdrachtgevers, zoals overheden, bewust van de mogelijkheden die sloophout te bieden heeft. Eind 2024 willen we klaar zijn met proefdraaien zodat we volledig van start kunnen met opschalen.’