‘In de transitie naar circulaire economie spelen architecten een sleutelrol’
4 april 2019‘Een 100% procent circulaire bouweconomie gaat er komen, de enige vraag is: hoe snel?’
7 april 2019‘Circulair bouwen moet het ‘nieuwe normaal’ worden, maar dat is het nog lang niet’
‘Circulair bouwen moet het ‘nieuwe normaal’ worden, maar dat is het nog lang niet’
What’s in a name? Toen Cécile van Oppen zes jaar geleden samen met Noor Huitema ‘het eerste adviesbureau gericht op de circulaire economie’ oprichtte, koos ze voor de naam Copper8. “Een verbastering van het Engelse woord ‘cooperate,” legt ze uit. “Een duurzame doorbraak als die naar de circulaire economie bereik je namelijk alleen als je de belangen van alle betrokkenen begrijpt en kan samenbrengen. Samenwerkingen tussen ketenpartijen zijn essentieel.”
Ook als lid van het Transitieteam Circulaire Economie hamerde Van Oppen daar voortdurend op. “De uitdagingen liggen niet zozeer op technisch vlak, maar op het gebied van samenwerkingen en de businessmodellen die daarmee gepaard gaan.” Voor ze Copper8 oprichtte, begeleidde Van Oppen de aanbesteding van het hoofdkantoor van Alliander in Duiven. “Helaas wordt het nog steeds als icoonproject beschouwd. Helaas, omdat het al jaren geleden is en zich sindsdien maar beperkt nieuwe icoonprojecten hebben aangediend. Onder het motto ‘ieder voor zich’ is de nadruk weer verschoven naar de technische aspecten. De noodzaak van procesinnovatie, die zo essentieel is, is weer ondergesneeuwd.”
Succesfactoren
Volgens Van Oppen komt de circulaire doorbraak er niet als wordt vastgehouden aan het traditionele bouwproces. “Als een architect gaat tekenen, moeten de installateur en aannemer al over zijn schouder meekijken. Een pilotproject in die richting? Nee, wat mij betreft zijn we die fase al voorbij. Er is meer behoefte aan onderzoek dat de succesfactoren destilleert uit alle pilotprojecten die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. En dan niet door een stagiair, maar door een professioneel, onafhankelijk bureau. Nee, dus niet door ons: overtuigd als we zijn van de circulaire economie, zijn wij verre van onafhankelijk.”
Eén zo’n succesfactor durft Van Oppen al wel te noemen: begin een circulair bouwproject niet met een Programma van Eisen, maar met een functionele uitvraag. “Weg met het bestek. Daarmee kom je er niet, dan loop je achter de feiten aan en kun je bijvoorbeeld geen gebruik maken van vrijkomende bouwstromen. Alle actoren binnen de bouwkolom moeten de lineaire economie loslaten en hun bestaande verdienmodel op de schop gooien. In bredere zin moet het hele economische systeem worden herontworpen, inclusief wet- en regelgeving die ondernemers stimuleert om van lineair naar circulair te gaan.”
‘Alle actoren binnen de bouwkolom moeten de lineaire economie loslaten en hun bestaande verdienmodel op de schop gooien’
Luis in de pels
Binnen het transitieteam vervult Van Oppen haar rol als ‘luis in de pels’ met verve. “Vanaf 2023 zullen alle uitvragen van de overheid, landelijk, provinciaal en gemeentelijk circulair zijn, tenzij dit niet (volledig) mogelijk is,” citeert ze uit het document. “Ik heb gepraat als Brugman om de bijzin ‘tenzij dit niet (volledig) mogelijk is’ te schrappen, maar dat is niet gelukt. Jammer. Een partij als Rijkswaterstaat laat zien dat we op de goede weg zijn, maar dat we nog zulke ‘tenzij’s’ inbouwen betekent dat circulair bouwen nog lang niet het ‘nieuwe normaal’ is.”