Harry Nieman, directeur NMD: ‘Profileer je met je duurzame product in onze database’
5 augustus 2020
AKCI-regeling helpt bij ontwikkeling gemeentelijk beleid Ermelo voor circulariteit
31 augustus 2020‘Circulariteitsraamwerk’ helpt Tilburg om ambitieuze Circulaire Agenda uit te voeren
BOGDAN & VAN BROECK
‘Circulariteitsraamwerk’ helpt Tilburg om ambitieuze Circulaire Agenda uit te voeren
In de wetenschap dat de gemeente in 2045 circulair wil zijn, greep Tilburg de renovatie van vier monumentale industriële gebouwen in de Spoorzone aan om circulariteit te concretiseren, meetbaar te maken en te verankeren in het eigen denken en doen. De subsidieregeling voor Advies Klimaatneutraal en Circulair Inkopen (AKCI) stelde Alba Concepts in staat een ‘circulariteitsraamwerk’ op te stellen. Op verzoek van RVO en het Transitieteam Circulaire Bouweconomie licht gemeentelijk beleidsadviseur Maikell van Rooijen de resultaten en leerervaringen toe.
Beeld: BOGDAN & VAN BROECK
Van Rooijen maakt namens het vastgoedbedrijf van de gemeente deel uit van het bouwteam dat is opgericht voor de renovatie van de vier gebouwen, die onder de noemer ‘de Broedplaats’ al intensief worden gebruikt door onder andere Theater de Boemel, hotspot RAWW, Hogeschool Fontys en Club Smederij. ’Sloop van de gebouwen zou zonde zijn, als je kijkt naar aspecten als cultuurhistorie, architectuur en sfeer,’ vindt Van Rooijen. ‘De gemeente wil ze graag voor de stad behouden, maar op een duurzame wijze. Sommige gebouwen hebben Energielabel F. De renovatie moet ze minimaal naar Energielabel C tillen.’
Om te voorkomen dat de gewenste duurzaamheid ten koste gaat van de eveneens nagestreefde circulariteit, kreeg de duurzaamheidsadviseur binnen het bouwteam voor de Broedplaats gezelschap van een ‘circulariteitsadviseur’, een functie die door adviesbureau Alba Concepts werd ingevuld. ‘Tilburg heeft een ambitieuze Circulaire Agenda, maar die bleef een beetje in de pilotfase hangen,’ blikt Van Rooijen terug. ‘Je kunt als gemeente pas sturen op circulariteit in bouw- en vastgoedprojecten, als je de doelen en ambities hebt vertaald naar kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) die meetbaar en verifieerbaar zijn. Die opdracht hebben we bij Alba Concepts neergelegd.’
Artist Impression spoorzone Tilburg - foto: BOGDAN & VAN BROECK
Circulaire topdoelen
Namens Alba Concepts ging circulariteitsexpert Jochem de Vos niet over één nacht ijs. Een analyse van de circulaire ambities en ‘topdoelen’ van de gemeente Tilburg, interviews met de betrokken beleidsmedewerkers en diverse workshops, resulteerden in een ‘circulariteitsraamwerk’ (zie afbeelding). ‘Of het nu om nieuwbouw, renovatie, verbouwingen & onderhoud of sloop/ontmanteling gaat, bij ieder vastgoedproject beschikken we voortaan over een concreet handvat op het gebied van circulariteit. Uitgangspunt daarbij zijn de KPI’s die per project afhankelijk zijn van de omvang, beschikbare middelen én ambitie. Er is dus ruimte om de lat in de toekomst steeds een stukje hoger te leggen, nadrukkelijk zonder te hard van stapel te lopen en partijen kwijt te raken. Heel belangrijk is ook dat we als gemeente aan inwoners, bedrijven en organisaties kunnen laten zien dat we de daad bij het woord voegen op het gebied van circulariteit.’
Als eerste proef op de som werd het circulariteitsraamwerk door Alba Concepts ‘losgelaten’ op de vier Broedplaats-gebouwen in de Spoorzone. Het resulteerde volgens De Vos in ‘projectspecifieke KPI’s’. ‘Zo moet van de vrijkomende materialen minimaal 80 procent worden gerecycled volgens de stap ‘Recycling’ op de Ladder van Lansink. Van de inkomende materialen moet minimaal 20 procent non-virgin of biobased voor de systeemlagen ‘space plan’ en ‘services’ zijn. Voor diezelfde systeemlagen moet de losmaakbaarheidsindex van de in te brengen materialen minimaal 0,5 of hoger zijn. En van de nieuw in te brengen producten moet er minimaal één met een alternatief verdienmodel zijn aangeschaft.’
Van Rooijen omschrijft het circulariteitsraamwerk als ‘een goed instrument om marktpartijen te prikkelen om linksom of rechtsom aan de KPI’s te voldoen en met innovatieve circulaire producten en diensten te komen’. De Vos: ‘Dat is het mooie aan het raamwerk: het is in zoverre tijdloos, dat de KPI’s kunnen worden aangepast aan wat de markt kan.’
Het circulariteitsraamwerk is ‘een goed instrument om marktpartijen te prikkelen om linksom of rechtsom aan de KPI’s te voldoen en met innovatieve circulaire producten en diensten te komen’
Inktvlekwerking
Aan de hand van het circulariteitsraamwerk, is het eerste renovatieplan voor de Broedplaats van de geselecteerde aannemer enkele weken geleden door Alba Concepts getoetst. De Vos: ‘Enkele KPI’s werden gehaald, andere niet. Werk aan de winkel dus. De aannemer bekijkt momenteel hoe hij de plannen zo kan aanpassen dat ze wel passen binnen het circulariteitsraamwerk. Wij hebben daarvoor een aantal voorstellen voor alternatieve maatregelen gedaan. Het mooie is dat het bedrijf daarbij kennis en ervaring op doet, die in de toekomst bij andere circulaire renovatieprojecten van pas kunnen komen.’
Van die ‘inktvlekwerking’ is volgens Van Rooijen ook sprake richting andere gemeenten. ‘Een collega van de gemeente ’s-Hertogenbosch is bijvoorbeeld zeer geïnteresseerd in ons circulariteitsraamwerk. Op haar beurt is die gemeente weer verder met de circulaire invulling van onderhoudsprojecten, daar kunnen wij weer ons voordeel mee doen.’
Wat Van Rooijen betreft heeft de AKCI-subsidie maximaal resultaat opgeleverd. ‘Zoals gezegd: Tilburg had een Circulaire Agenda, maar het was lastig om ‘m naar de praktijk te vertalen. Dat we nu concrete stappen kunnen maken, te beginnen in de Spoorzone, is te danken aan de flinke duw in de rug waar de subsidieregeling voor heeft gezorgd.’
Spoorzone Tilburg: bruisend en circulair
De gemeente Tilburg transformeert de Spoorzone naast het NS-station in een bruisend, levendig onderdeel van de stad. De renovatie van vier monumentale industriële panden in het gebied wordt aangegrepen om werk te maken van de circulaire ambities. Tilburg wil in 2045 circulair zijn, maar hoe vertaal je de ambities naar de praktijk? Dankzij een bijdrage in het kader van de AKCI-subsidieregeling kreeg adviesbureau Alba Concepts de opdracht om een ‘circulariteitsraamwerk’ te maken.
Door per project de ambities en doelen te vertalen naar Kritieke Prestatie Indicatoren (KPI’s), wordt circulariteit concreet, meetbaar en verifieerbaar gemaakt. Het circulariteitsraamwerk is als pilot meteen in de praktijk gebracht, in de Spoorzone, en maakt het vanaf nu mogelijk om in alle bouw- en vastgoedprojecten te sturen op circulariteit. Waarbij het mooie is dat de KPI’s gaandeweg kunnen worden aangepast aan wat de markt kan.