Inspiratie uit Europa: praktijkvoorbeelden van circulaire infrastructuur

Duurzaam bouwmachines in Oslo

In de Noorse hoofdstad Oslo is de uitstoot van broeikasgassen met ongeveer 85% gedaald sinds 2012. De overstap op duurzame bouwmachines heeft daaraan een belangrijke bijdrage geleverd. In 2012 werkten bouwmachines zoals bulldozers en grasmaaiers nog uitsluitend op benzine of diesel. Nu is dat steeds vaker elektriciteit of biobrandstof. Zo worden bijvoorbeeld elektrische graafmachines ingezet op begraafplaatsen. De overstap heeft resultaat. De uitstoot van gemeentelijke bouwmachines, die gelijk stond aan 926 ton CO2, is afgenomen tot 448 ton. De ambities zijn hoog: de gemeenteraad wil dat in 2025 alle bouwmachines elektrisch zijn. Dat zorgt voor minder broeikasgassen, minder lawaai en een betere luchtkwaliteit.

Circulair asfalt inkopen: Big Buyers

Big Buyers for Climate and Milieu is een Europees project dat duurzame innovatie bij marktpartijen aanmoedigt en de samenwerking tussen overheidsinkopers ondersteunt. In het project houdt de werkgroep Circulair Bouwen zich bezig met de verbetering van circulariteit in de bouwsector, met een focus op asfalt. In het rapport Public Procurement within circular construction staan de ervaringen van grote inkopers uit de werkgroep. Zo neemt Lissabon in aanbestedingen de eis op dat gerecycled granulaat wordt gebruikt. Bij een renovatieproject werd plaatselijk bouw- en sloopafval hergebruikt voor de bestrating en om de sleuven van een nieuw riool op te vullen. Wenen stelt in alle bouwcontracten de eis dat minimaal 20% van de asfaltmix uit eerder gebruikt materiaal bestaat. En Zürich is van plan om ook een vereist minimumpercentage in elk projectplan op te nemen. De stad wil in een periode van 15 jaar steeds strengere minimumeisen stellen voor openbare projecten. Het idee is dat de markt zich daaraan aanpast: uit ervaring blijkt dat het aanbod de vraag volgt.

Grondwerken Helsinki besparen geld en reduceren uitstoot

Jaarlijks blijft bij bouwwerkzaamheden in Helsinki 800.000 m3 grond over. Vroeger werd de grond als afval gestort in grote stortplaatsen. Zonde, want bij bouwprojecten is vaak juist grond nodig. Daarom startte de stad een actieplan voor een meer circulaire oplossing. Nu gebruikt de stad, als eigenaar van de grond, het overschot voor lokale projecten. Dat gebeurt bijvoorbeeld in parken en bij de aanleg van straten en geluidsbarrières. Het hergebruik van grond en betongranulaat betekent minder gebruik van natuurlijke grondstoffen van elders. Op deze manier bespaarde Helsinki van 2014 tot 2019:

• 47 miljoen euro
• 6,9 miljoen liter brandstof
• 17.100 ton CO2

Spoorwegenproject Lund-Arlöv

Op het 11 km lange spoortraject tussen Lund en Arlöv in Zweden komen er 2 sporen bij, zodat er meer treinen kunnen rijden. Verder worden er bruggen en tunnels aangelegd, 3 stations gerenoveerd en komt er 1 nieuw station bij in Lund. Het project won in 2022 de Zweedse ‘Green Building Award’ in de categorie duurzame infrastructuur. De Zweedse overheidsaanbesteding stimuleert duurzame innovatie en hergebruik van materialen. De aanbesteding stimuleert opdrachtnemers om duurzame doelen te halen. Dat gebeurt door bepaalde eisen te stellen, bijvoorbeeld dat de nieuwe sporen voor 40% uit bestaande materialen moeten bestaan of dat grondoverschotten zoveel mogelijk worden gebruikt in andere bouwprojecten.