Liggers oogsten en hergebruiken

Ook zorgt opschaling voor meer efficiëntie: de markt doet ervaring op en kan op grotere schaal werken, waardoor risico’s afnemen. Frank: ‘Alles wat je voor de tweede, derde of vierde keer doet wordt makkelijker. Je ziet minder risico’s en hebt je werkwijze geoptimaliseerd, waardoor het goedkoper wordt.’ Een bijkomend voordeel van oogsten ten opzichte van slopen is dat het oogstproces eenvoudiger is, waardoor meer marktpartijen het kunnen gaan aanbieden. ‘Ga je een viaduct slopen, dan heb je vrij grote sloopkranen nodig. Niet veel sloopbedrijven in Nederland hebben zo’n kraan. Terwijl je om te oogsten eigenlijk alleen een boor, een zaag en een telekraan nodig hebt. Met twee, drie personen kun je het volledige viaduct in delen zagen en uit elkaar halen.’

Zorgvuldig oogsten

Op de A9 – tussen Badhoevedorp en Holendrecht – onderzoeken de samenwerkende partijen wat er nodig is om op te schalen. Hier hebben zij tussen maart en juli de eerste 75 liggers geoogst, wat waardevolle lessen opleverde. Een eerste les is bijvoorbeeld om altijd met een oogstplan te werken. Hierin leg je vast hoe je de liggers gecontroleerd én onbeschadigd uit de huidige constructie haalt, en hoe dat proces verloopt. Omschrijf daarin welke onderdelen van het viaduct kunnen worden hergebruikt en welke werkmethode er gevolgd moet worden. Ruud Nijland, als programmamanager vanuit Rijkswaterstaat betrokken bij het project: ‘Zo zorg je ervoor dat het oogstproces goed gaat en dat je alles van de liggers weet. Want tijdens het oogstproces kan er altijd iets met de liggers gebeuren. Het oogstplan helpt je om dat te monitoren, zodat de kwaliteit van de liggers niet in gevaar komt.’

Ook cruciaal voor een zorgvuldige en veilige oogst is een tijdelijke ondersteuning zoals een steiger of stalen constructie. Deze moet geplaatst worden bij het loszagen van de liggers. Is die niet of niet goed geplaatst, dan kunnen de liggers beschadigd raken. Frank: ‘De liggers kunnen dan bij het uitzagen gaan zakken, met als gevolg dat het laatste stukje van de ligger afscheurt.’ Is een ligger beschadigd, dan kan hij vaak niet meer worden hergebruikt. Na het oogsten zijn de liggers tijdelijk opgeslagen op een verhard terrein, waar ze gemodificeerd en gereed gemaakt worden voor hun nieuwe bestemming. André: ‘Je kunt ervan uitgaan dat je de betonnen liggers die je oogst, nooit één op één ergens anders kunt toepassen. Je zult altijd wel herstelacties moeten uitvoeren. Bijvoorbeeld omdat de weerselementen het materiaal hebben aangetast, of omdat het formaat van de liggers moet worden aangepast.’

Begin op tijd

Een belangrijke les over het proces: ‘Begin al vroeg met nadenken over wat je met de onderdelen gaat doen’, adviseert Frank, terugkijkend op het project. Het liefst al in de aanbestedende fase. ‘Dat is het moment om te besluiten: die liggers willen we niet slopen maar moeten worden hergebruikt. In deze fase kan het besluit nog meegenomen worden in alle plannen. Kies je hier pas in een latere fase voor, dan moet alles aangepast worden. Dit kost veel tijd en geld.’