Circulaire installaties: langere levensduur en niet over-dimensioneren

Technisch dienstverlener Koninklijke Kuijpers besloot in 2020 om de bestaande twee bedrijfsgebouwen in ’s Hertogenbosch te verduurzamen. De panden werden met elkaar verbonden door een nieuwe, volledig losneembare tussenbouw. Naast de bouwkundige aanpassingen was er speciale aandacht voor de circulaire renovatie van de installaties. De daarmee opgedane kennis kan het familiebedrijf, dat in 2021 het 100-jarig jubileum vierde, weer toepassen in projecten voor klanten. Projectdirecteur Alex Hesling over de lessons learned.

Categorie: Achtergrond Interviews

Door: Anton van Elburg, 25 september 2024

Projectdirecteur Alex Hesling over de renovatie van de installaties in twee bedrijfspanden.

Wat waren de uitgangspunten voor de circulaire renovatie?

‘We hebben drie basisprincipes toegepast. Wat hebben we echt nodig? Of met andere woorden: wat kunnen we vermijden aan installaties? Hoe kunnen we de levensduur van de apparatuur verlengen? En tot slot, hoe kunnen we de installaties na de exploitatieperiode weer uit elkaar halen? Aanvullend hebben we gebruik gemaakt van de door ons ontwikkelde CirKu-methodiek op basis van de 10R ladder, BREEAM, Platform CB’23 en andere relevante richtlijnen. Deze integrale benadering biedt ons concrete handvatten om zichtbaar te maken hoe circulair een project is én op welke gebieden nog winst te behalen is wat betreft de circulariteit van de installaties.’

Laten we de uitgangspunten langslopen. Het klinkt tegennatuurlijk voor een installateur om te bedenken welke installatie-onderdelen weggelaten kunnen worden.

‘Dat is zo, maar vergeet niet dat organisaties steeds meer te maken krijgen met wetten en regels om duurzaam en circulair te worden. Ze moeten wel en dan is dit een van de tactieken. Refuse oftewel het voorkomen van het gebruik van virgin-materials en grondstoffen en reduce, het verminderen van het gebruik van grondstoffen, staan bovenaan op de circulaire R-ladder en hebben veel effect. Dus pakken wij deze kans.’

Hoe pakte dat in de praktijk uit?

‘We wilden een lage temperatuur-verwarmingssysteem aanleggen, en daarvoor zouden de bestaande radiatoren vervangen moeten worden door een ander afgiftesysteem. Dat wilden we vermijden, dus we hebben net zo lang zitten puzzelen tot we die radiatoren konden laten zitten. Daarmee hebben we meer dan 7000 kilo staal bespaard. Dat laat zien dat hergebruik van de reeds geplaatste installaties één van de grootste circulaire kansen is in renovatieprojecten. Daarnaast kiezen engineers vaak de veilige kant bij het dimensioneren van installaties. Dat betekent dat er vaak te grote installaties geplaatst worden. Nu hebben we ervoor gekozen op de grens te gaan zitten van de behoefte aan warmte, waardoor er kleinere installaties nodig zijn. En ja, op uitzonderlijk koude dagen zullen kantoormedewerkers dan een extra trui aan moeten trekken. Die dagen komen in de regel nagenoeg niet voor. Verder hebben we een tweedehands refurbished luchtbehandelingskast op het dak geplaatst.’

Hergebruik van de reeds geplaatste installaties is één van de grootste circulaire kansen bij renovaties

Welke innovaties zijn verder toegepast om met minder toe te kunnen?

‘Dat zijn er vele. We hebben bijvoorbeeld een Phase Change Material-klimaatplafond. Dat is een systeemplafond met koudebufferend materiaal waarmee je ruimtes ook zonder koelmachine efficiënt kunt koelen. Verder zijn er geen bedieningsapparaten meer in de kamers. In plaats daarvan kunnen medewerkers in elke ruimte een QR code scannen en vervolgens op hun mobiel de temperatuur regelen, en overigens ook de verlichting. En wat ook veel scheelt is om in de IT-infrastructuur zoveel mogelijk over te stappen op WiFi, zodat je minder bekabeling nodig hebt’

Welke maatregelen kun je nemen om de levensduur van installaties te verlengen?

‘Levensduurverlenging draait om onderhoud. Het is belangrijk dat producten uit elkaar gehaald kunnen worden zodat je erbij kunt voor reparatie van één of meer onderdelen. Daarnaast moeten er reserveonderdelen beschikbaar zijn en blijven. Dat zijn dus vragen die je vooraf kunt checken bij de leveranciers.’

Dan komen we vanzelf bij het derde punt: losmaakbaarheid zodat onderdelen elders hergebruikt kunnen worden.

‘Ja, als je iets uit elkaar kunt halen, dan kun je het inzamelen en recyclen of hergebruiken. Maar hierbij moet ik wel opmerken dat hergebruik in een ander project lastig is met installaties. Die zijn altijd samengesteld uit meerdere producten en daardoor erg complex. Vaak zijn ze ook specifiek voor een bepaalde situatie ontworpen of samengesteld. Dat maakt hergebruik erg moeilijk. Ik zie meer in recycling of hergebruik van eenvoudige materialen. Al onze wandcontactdozen zijn bijvoorbeeld gemaakt van kunststof uit de plastic soep die is opgevist uit zee door de organisatie van Boyan Slat.’

Wat is je opgevallen bij dit project?

‘Voor een optimale circulaire aanpak moet je in het begin van het project de juiste mindset bij alle partijen zien te krijgen. Iedereen moet zin hebben om aan de circulaire doelstellingen mee te werken. En betrek ook de architect er meteen bij.’