Uniforme meetmethode voor losmaakbaarheid in de GWW in ontwikkeling
12 juli 2022
‘Haal de optimale eigenschappen en potentie van hout boven’
30 augustus 2022De Circulaire Weg 2.0: opschalen graag!
De Circulaire Weg 2.0: opschalen graag!
De infrasector moet meer circulair gaan werken. Hoe krijg je dat voor elkaar? Elf partijen sloegen de handen ineen om een nieuw businessmodel te ontwikkelen: Infra as a service (IaaS). Na tweeënhalf jaar bespreken enkele partners de lessen en resultaten, in het webinar De Circulaire Weg, dat op 10 juni werd gehouden.
As-a-service betekent dat een product als dienst wordt geleverd. De leverancier blijft eigenaar van het product – bijvoorbeeld een weg – en is verantwoordelijk voor het ontwerp, materiaal, aanleg en onderhoud. De klant – bijvoorbeeld een gemeente – betaalt voor het gebruik van de weg. Daarmee ontstaat er ruimte voor duurzame innovaties en een circulaire dienst. Win-win, dus! Bekijk deze animatie voor een precieze uitleg.
In het partnerprogramma de Circulaire Weg pasten 11 partners het as-a-service-model toe op hun eigen infraprojecten. Lees de eerste resultaten in dit eerdere artikel. In het webinar 'De Circulaire Weg | Tweeënhalf jaar infra as-a-service' gingen enkele partners in gesprek over hun ervaringen.
Ervaringen uit de pilots
Annoesjka Nienhuis (gemeente Amsterdam) vertelt hoe de aanleg van een tijdelijke weg volledig circulair en as-a-service gebeurt. 'Tijdens de bouw van de smart mobility hub boven de Johan Cruijff Arena leiden we het verkeer om via een tijdelijke weg. We hebben met DuraVermeer afgesproken: deze weg willen we as-a-service doen én echt 100 procent circulair maken. Waar beter uitproberen dan bij een tijdelijke weg?'
Dat pakt DuraVermeer op door een bijna 100 procent circulaire deklaag te ontwikkelen. 'Dat hebben we nog niet vaak gedaan. De gemeente Amsterdam motiveert ons om het randje op te zoeken', zegt Ronald Dirksen van DuraVermeer. In Amersfoort werden het onderhoud van de Dr. J.P. Heijelaan en de vervanging van brugdekken in de wijk Nieuwland as-a-service uitgevoerd. Het houten wegdek van de fietsbruggen konden ze een-op-een hergebruiken voor het voetpad.
Fanauw Hoppe van de gemeente Amersfoort: 'Dit project geeft de ruimte om ontspannen iets nieuws te doen. Dit hadden we anders niet snel uitgevraagd en de aannemer had het niet zo snel durven voorstellen.'
Tijdens het webinar vraagt Frederike Noppers, programmamanager van De Circulaire Weg, hoe die nieuwe manier van samenwerken bevalt, en waar de partners tegenaan liepen. Daarop vertelt Richard Koops (Sweco) dat werken volgens het as-a-service-model de hele organisatie raakt. 'Je moet op alle fronten anders werken, niet alleen binnen een project of een groep projecten. Met deze samenwerking kregen we af en toe ook een kijkje in de keuken van onze partners. Dat helpt je de uitdagingen van de ander te begrijpen. In een normaal contract gebeurt dat niet.'
Dus aan de samenwerking ligt het niet, zegt ook Ronald Dirksen. 'Er is aan beide kanten gretigheid om iets te willen bereiken met elkaar. Dat is de eerste voorwaarde.'
Conclusies wetenschappelijk onderzoek
Onderzoek van de TU Delft laat zien dat IaaS haalbaar is, in theorie. Daarnaast test de Circulaire Weg met pilots hoe dat in de praktijk werkt. Ook daar is een onderzoeksteam onder leiding van de TU Delft bij betrokken. Dat monitort wat de effecten zijn en wat er nodig is om IaaS succesvol toe te passen. Tijdens het webinar vatte Daan Schraven (TU Delft) de belangrijkste bevindingen uit dit laatste onderzoek samen:
Nieuwsgierig geworden? Lees het hele onderzoeksrapport op decirculaireweg.nl.
Wat levert het op?
Door samen op te trekken en in verschillende pilots te testen, leren de partners van elkaar. Zo kon de gemeente Amsterdam zien hoe de gemeente Utrecht succesvol verkeersborden van bamboe toepast. En door te werken met raamcontractpartners, heeft men de ruimte om uit te vinden hoe je IaaS uitvraagt, soms in een kleinschalige proef.
De gemeente Amersfoort bespaarde enorm veel asfalt en trottoir in hun project. En in de pilot van de provincie Noord-Brabant zorgde een investering in ledlampen voor minder energieverbruik op de lange termijn. Elke pilot heeft dus zijn eigen accent. Zoals Leontien de Waal (ABN Amro) het verwoordt: 'Denken in as-a-service helpt enorm om de focus volledig op circulariteit te leggen.'
Alle aanwezige partners zijn het erover eens: transparant naar elkaar zijn is een basisvoorwaarde. 'Je moet niet bang zijn om dat wat je normaal gesproken voor je eigen bedrijfsvoering houdt, toch te delen', vindt Richard Koops. 'Verwachtingen bespreken en informatie delen helpt om die circulaire oplossing scherp te krijgen. En om je eigen service te optimaliseren.'
Financiën blijven een uitdaging
In deze eerste tweeënhalf jaar gingen de meeste pilots best goed, zo klinkt het aan tafel. Leontien de Waal stipt nog aan dat eigendom en financiën ingewikkeld zijn: 'As-a-service gaat er vanuit dat het juridisch eigendom altijd bij de producent van het product blijft. Bij infrastructuurprojecten is dat lastig vanwege het maatschappelijk nut. Als opdrachtgever, vaak gemeenten of provincies, wil je dáár wel grip op houden. Een andere uitdaging is: hoe gaan banken om met deze contracten? Wie bepaalt de restwaarde, wanneer check je of het product functioneert, of circulaire doelstellingen worden gehaald, en of er voldoende geldstroom is?'
Op naar een circulaire bouweconomie
Volgens expert duurzame markttransformatie André Nijhof (Nijenrode) zitten we volop in fase 1 naar een circulaire economie: samen leren en experimenteren. Het is volgens hem belangrijk dat je je visie uitspreekt en de nieuwe kennis deelt in de hele sector. Vincent Gruis (voorzitter Transitieteam Circulaire Bouweconomie) doet dat volop. Hij is blij dat de Circulaire Weg bijdraagt aan het belangrijkste doel; minder milieu-impact in onze sector. 'Door in termen van as-a-service en langjarige verbinding te denken, stimuleer je duurzaam gedrag en innovatie. Dat is wat de circulaire economie nodig heeft. Blijf sturen op die lagere milieubelasting.'
Zijn Transitieteam probeert daaraan bij te dragen met praktische instrumenten en handleidingen, zoals de methodiek voor losmaakbaarheid en de Circulaire Bouwcatalogus.
Toch ziet Gruis ook een struikelblok: de stap van pilot naar vast proces. 'Ook in de B-en-U-sector (Burgerlijke en Utiliteitsbouw) zie je de worsteling om die ambities uit een pilot in het dagelijkse proces te verwerken, maar zonder die naar beneden bij te stellen. Daar zijn wij als transitieteam naar op zoek: welke van deze pilots passen in het systeem van de toekomst? Het resultaat is supermooi: de MKI gaat in alle pilots zo’n dertig tot zestig procent omlaag. We zoeken dan ook partners die dit willen herhalen en doorontwikkelen.'
De Circulaire Weg 2.0
De partners aan tafel zijn gemotiveerd om deze eerste fase door te zetten. Ze willen opschalen. Voor dit 2.0 partnerprogramma zijn nieuwe partners zeer welkom, zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers. Zoals eigenlijk alle aanwezigen onderstrepen: je hebt enthousiaste medestanders nodig om stappen te zetten. Iets voor jouw organisatie? Kijk op decirculaireweg.nl voor de mogelijkheden.