Vincent Gruis: 'Het borrelt en bruist aan creatieve ideeën, projecten en samenwerkingsvormen'

Helderheid scheppen over de route richting een circulaire bouweconomie in 2050 is van groot belang volgens Vincent Gruis, voorzitter van het Transitieteam. Hij vertelt over het creëren van de voorwaarden om circulair te kunnen bouwen, het basiskamp, het meetbaar maken van de doelstellingen en inconvenient truths.

Categorie: Achtergrond Interviews

Door: redactie, 28 december 2021

'Vanuit mijn werk bij de TU Delft - en sinds begin 2021 als voorzitter van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie - volg ik de ontwikkelingen op het gebied van circulair bouwen al geruime tijd. Het is mooi om te zien hoe dit thema de laatste jaren echt ingeburgerd raakt. Steeds meer marktpartijen, opdrachtgevers, overheden en ontwerpers houden zich ermee bezig; het borrelt en bruist aan creatieve ideeën, projecten en samenwerkingsvormen. Natuurlijk kan je erover twisten of elk van deze initiatieven even circulair is, maar dat hoeft op dit moment nog niet. Het is vooral van belang om een beweging in de markt te creëren en een breed bewustzijn van het belang om in 2050 een bouweconomie te hebben zonder negatieve milieu-impact.'

Voorwaarden op orde

'Hoewel er al volop kennis en de nodige ervaring is op het gebied van circulair bouwen, is er ook nog veel onduidelijkheid. Daar ligt een rol voor het Transitieteam Circulaire Bouweconomie. Wij moeten zorgen dat de voorwaarden op orde zijn om circulair aan de slag te kunnen. Zodat we van daaruit kunnen versnellen richting 2050. Daarom is in het uitvoeringsprogramma voor de komende periode alle aandacht gericht op 2023, het jaar waarin het ‘basiskamp’ op orde moet zijn. Even ter herinnering: voor de route richting de circulaire bouweconomie in 2050 gebruiken we vaak de metafoor van een bergwandeling: we weten waar de top ligt, maar moeten gaandeweg uitzoeken hoe we er kunnen komen. Belangrijke eerste stap is om het basiskamp ingericht te hebben.'

De juiste stappen

'Met veel dank aan de leden en medewerkers van het Transitieteam hebben we nu een haalbaar, praktisch werkbaar uitvoeringsprogramma met concrete acties tot 2023. Dat schept helderheid over waar we de komende periode mee aan de slag kunnen. En als ik ‘we’ zeg, bedoel ik niet alleen het Transitieteam zelf. Het programma kent immers verschillende eigenaren. Alleen in partnerschap met rijksoverheid, medeoverheden, marktpartijen, opdrachtgevers, kenniswereld en de diverse bestaande programma’s en netwerken kunnen we de doelen realiseren. Waarbij de taak van het Transitieteam is om te coördineren, aan te sturen en overzicht te houden.'

Het uitvoeringsprogramma is volledig gericht op 2023, het jaar waarin het ‘basiskamp’ op orde moet zijn. Het basiskamp bevat alle benodigde instrumenten, hulpmiddelen en voorwaarden om de volgende etappes van de route naar een circulaire bouweconomie te doorlopen.

'Belangrijk bij een dergelijk complex, meervoudig traject is om te checken of we geen zaken over het hoofd zien. Daarom is ons programmabureau bezig met een wittevlekkenanalyse waarmee we helder krijgen of we over de volle breedte van de bouw de juiste stappen zetten. En zo nodig een tandje bij te schakelen als er elementen ontbreken.'

Haalbare doelstelling

'Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) publiceerde in juli jl. een beleidsstudie waarin het stelde dat de doelen op weg naar circulaire economie in 2050 nog onvoldoende concreet zijn om effectief beleid te kunnen voeren. Die boodschap moeten we ons goed in de oren knopen. Een belangrijke stap voorwaarts is te maken als we het meetinstrumentarium voor de circulaire bouweconomie op orde hebben – een van de actiepunten in het uitvoeringsprogramma – zodat onze doelen meetbaar worden. Maar daarmee zijn we er niet. Het Transitieteam heeft het ambitieuze doel gesteld dat alle bouwwerken in 2050 een MPG/MKI van nul hebben. Dat betekent dat we een heel duidelijk advies richting de rijksoverheid moeten formuleren over hoe we daar denken te komen. Komend jaar is er veel werk aan winkel om vanuit het Transitieteam samen met partners te kijken naar wat een haalbare doelstelling voor 2030 is. Een doel waarmee je koplopers kan belonen en stimuleren, die vervolgens de norm kunnen stellen voor het peloton. En dit moet hand in hand gaan met het inrichten van serieuze innovatieprogramma’s om de transitie te ondersteunen.'

Inconvenient truths

'Een bijzonder aandachtspunt is de samenhang tussen het circulaire pad en de energietransitie. Die kunnen elkaar op sommige punten versterken: een circulaire bouweconomie is alleen te realiseren met schone energie. Maar soms is er wrijving: zonnepanelen zijn op dit moment nog niet met circulaire materialen te realiseren. Zoals Al Gore zei: er zijn nog vele inconvenient truths. De oplossing is dat bij elke investeringsbeslissing steeds wordt gekeken naar de integrale milieu-impact, zowel in de bouw- als in de gebruiksfase. Zolang de uitkomst maar is dat we in 2050 een gebouwde omgeving hebben die geen schadelijke effecten op onze leefomgeving heeft.'