Manifest Duurzaam GWW 2030: het vervolg op de Green Deal 2.0

Eind 2020 liep de Green Deal Duurzaam GWW 2.0 af, maar de ambitie om duurzaamheid een integraal onderdeel van alle GWW-projecten te maken, is zeker niet van de baan. Het afgelopen halfjaar gingen overheidsopdrachtgevers en ondernemers samen op zoek naar een geschikt vervolg op de Green Deal 2.0. Met succes, want het Manifest Duurzaam GWW 2030 staat in de startblokken.

Categorie: Achtergrond

Door: Lisa Kranendonk, 3 november 2021

Henkjan van Meer, beleidsadviseur Duurzaam opdrachtgeverschap bij de Unie van Waterschappen en lid van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, en Joost Fijneman, programmamanager Duurzaamheid bij CROW, staan aan de wieg van het Manifest.

Terug naar het begin

Henkjan neemt ons mee de geschiedenis in. Naar het jaar 2013 om precies te zijn, waarin de eerste Green Deal Duurzaam GWW in beeld kwam: 'Het begon allemaal bij een stel enthousiastelingen, werkzaam in de grond, weg- en waterbouw. Zij hadden een sterke behoefte aan meer duurzaamheid binnen hun projecten. Om aan deze behoefte te voldoen, voegden ze bestaande instrumenten voor het meten van duurzaamheid, waaronder de CO₂-prestatieladder, het Ambitieweb, de Omgevingswijzer en DuboCalc, samen in de Aanpak Duurzaam GWW. Hiermee ontstond er een praktische en uniforme aanpak voor iedereen in de markt om duurzaamheid in GWW-projecten te concretiseren.'

Henkjan van Meer, beleidsadviseur Duurzaam opdrachtgeverschap bij de Unie van Waterschappen en lid van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie

'Binnen het Transitieteam CBE probeer ik de verbinding te leggen tussen de Haagse werkelijkheid en de praktijk van alledag in de uitvoering van de projecten en programma’s van de waterschappen. We weten wat we willen bereiken en waarom, maar dan blijft de vraag openstaan: hoe dan? Beleid verbinden met de uitvoering.'

Henkjan van Meer

Succesverhaal

De Aanpak Duurzaam GWW bleek een succes en ontwikkelde zich door naar een 2.0 versie. Henkjan kan het succes wel verklaren: 'De Aanpak Duurzaam GWW werkt, omdat deze vereist dat teams bij de verschillende fasen in een project nadenken over duurzaamheid. Tot dan toe kwam het onderwerp vaak pas ter sprake op het moment dat de uitvraag aan de markt al helemaal vaststond. Met de Green Deal 2.0 hadden we de ambitie om duurzaamheid binnen de sector binnen vier jaar business as usual te maken, maar dit was helaas te hoog gegrepen.’

Geen Green Deal meer, maar een aanpak waarbij we met mensen uit de sector de knelpunten op het gebied van verduurzaming in kaart brengen en vervolgens met oplossingsgerichte projecten aan de slag gaan

Henkjan van Meer

Vervanging Gemaal HD Louwes van het Waterschap Noorderzijlvest. Klik op de foto voor meer informatie over dit project, een van de winnaars van de Duurzame Parel 2021.

Van Green Deal naar Manifest Duurzaam GWW 2030

Joost legt uit waarom de ambitie nog niet behaald is: 'Uit een evaluatie blijkt onder andere dat er op projectniveau mooie voorbeelden zijn waarbij de Aanpak Duurzaam GWW geleid heeft tot substantiële resultaten op het gebied van CO₂-reductie, materiaalgebruik en milieu-impact. Maar over de gehele sector kunnen we nog geen significante verbeteringen aantonen. We merken dat het toch nog vaak lastig is om duurzaamheid concreet en meetbaar te maken in GWW-projecten. Om de ambitie te halen, moeten meer gemeenten actief gebruik maken van de aanpak en de resultaten beter monitoren. Daarnaast zijn er ook nieuwe ontwikkelingen, zoals de strategie Klimaatneutrale en Circulaire Infraprojecten (KCI) voortkomend uit het Klimaatakkoord, en de routekaarten om te komen tot schoon en emissieloos Bouwen (SEB), voortkomend uit de nieuwe aanpak rond stikstof en het Schone luchtakkoord, waar we de Aanpak Duurzaam GWW op willen laten aansluiten. Daarom ontwikkelden we het afgelopen halfjaar het vervolg op de Green Deal 2.0: het Manifest Duurzaam GWW 2030.'

Wat is er anders?

Joost vervolgt: 'De doelstelling dat duurzaamheid business as usual moet worden, is blijven staan in het Manifest Duurzaam GWW 2030, maar is wel aangevuld met een aantal subdoelen: integraler gebruik van de aanpak, het faciliteren van relevante beleidsontwikkelingen, zoals de strategie KCI, en het versterken van de netwerkfunctie en uniforme monitoring van de resultaten. Ook de aanpak verandert. Geen Green Deal meer, maar een aanpak waarbij we met mensen uit de sector de knelpunten op het gebied van verduurzaming in kaart brengen en vervolgens met oplossingsgerichte projecten aan de slag gaan.'

Het Monitorproject en de Roadshow MKI en DuboCalc

Vooruitlopend op het nieuwe Manifest is al gestart met no-regret projecten. Henkjan: 'We krijgen vanuit het netwerk regelmatig de vraag hoe te meten is dat het toepassen van de Aanpak DGWW leidt tot CO₂-reductie en meer circulariteit. Deze vraag definieerden we als het eerste project voor het Manifest. Om antwoord te geven op de vraag vinden we, net zoals bij de Aanpak Duurzaam GWW, niet zelf het wiel uit, maar kijken we naar de initiatieven die er al zijn. Ook bij het Transitieteam CBE en Platform CB'23. Rijkswaterstaat, de waterschappen en de provincie – stuk voor stuk zijn ze bezig om hierin kennis en ervaring op te doen. Door al deze partijen bij elkaar te laten komen en samen te sparren over de verschillende aanpakken, willen we komen tot een uniform basisinstrument dat CO₂-reductie en circulariteit in de GWW eenduidig meet en door alle betrokken organisaties, waaronder kleine gemeenten in Nederland, gebruikt kan worden. We proberen dus vanuit het netwerk dingen op te halen waar al goed over is nagedacht, om vandaaruit te kijken of we een breed toepasbare gemeenschappelijke basis kunnen creëren.'

Joost Fijneman

Joost Fijneman, Programmamanager Duurzaamheid CROW

'We verwachten van alle betrokken partijen dat ze actief deelnemen. Deelnemers moeten natuurlijk zelf de Aanpak Duurzaam GWW toepassen én de problemen delen waar ze op het gebied van verduurzaming tegenaan lopen.'

Het tweede project dat uit de ontwikkeling van het Manifest volgde, is de Roadshow Milieukostenindicator (MKI) en DuboCalc. Joost vertelt: 'Vanuit ons netwerk krijgen we ook vaak terug dat veel mensen uit de sector weinig kaas hebben gegeten van MKI en DuboCalc. Ze willen er wel graag mee werken, maar weten niet hoe. Vanuit deze vraag zetten we de Roadshow MKI en DuboCalc op, waarin een ervaringsdeskundige tijdens een twee uur durende sessie provincies en gemeenten bijschoolt over deze onderwerpen. Mensen die op de bijeenkomsten afkwamen, voelden zich enorm geholpen. Ze zijn erachter dat de tools helemaal niet zo ingewikkeld zijn als ze dachten en kunnen voortaan wél aan de slag met MKI's en DuboCalc.'

Actieve betrokkenheid noodzakelijk

Het duurt niet lang meer voordat iedereen uit de sector deel kan nemen aan het Manifest Duurzaam GWW 2030. Joost: 'We verwachten wel van alle betrokken partijen dat ze actief deelnemen. Deelnemers moeten natuurlijk zelf de Aanpak Duurzaam GWW toepassen én de problemen delen waar ze op het gebied van verduurzaming tegenaan lopen.' Henkjan vult aan: 'Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat we het bijgestelde einddoel behalen: duurzaamheid als integraal onderdeel van alle GWW-projecten in 2024.'