Buyer group voor meer duurzame en circulaire verkeersborden en bewegwijzering

Er staan miljoenen verkeersborden in Nederland. En dan hebben we het nog niet eens over bewegwijzering. Traditionele borden worden gemaakt van staal en aluminium, materialen met een grote milieu-impact. Hoe kunnen we deze impact omlaag brengen door een gezamenlijke duurzame inkoopstrategie te hanteren? Met die missie ging de buyer group Verkeersborden en bewegwijzering aan de slag. ‘De mogelijkheden binnen deze keten zijn groot’, vertelt coördinator Rosa Peek.

Categorie: Achtergrond Interviews

Door: Jessica Jonker, 5 januari 2021

Foto boven: Verkeersborden in beheer bij RWS - foto: Paul Voorham

Om marktpartijen te stimuleren meer duurzame en circulaire oplossingen te ontwikkelen en aan te bieden, werken publieke opdrachtgevers zoals het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen samen in buyer groups. Zo ontstaat voldoende inkoopvolume en meer duidelijkheid en zekerheid voor marktpartijen. Rijkswaterstaat, RVO en PIANOo (Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat) ondersteunen deze buyer groups. Binnen de groepen ontwikkelen publieke opdrachtgevers een gezamenlijke marktvisie en marktstrategie en passen deze direct in hun praktijk toe. Elk van de betrokken publieke opdrachtgevers heeft toegezegd een project in te brengen. Op dit moment zijn er zestien buyer groups.

Opschalingsmogelijkheden

Verkeersborden en bewegwijzering zijn volgens Peek bij uitstek geschikt voor een buyer group. ‘Alle wegbeheerders in Nederland hebben ermee te maken; de zichtbaarheid en opschalingsmogelijkheden zijn groot. De keten is ook redelijk kort; verkeersborden en bewegwijzering bestaan maar uit een aantal materialen. Daardoor kun je hierover goed de regie voeren en is het mogelijk om kringlopen te sluiten. Bovendien ontwikkelt de markt zich erg snel en komen er jaarlijks innovaties op de markt.’

Afgelopen zomer begonnen de deelnemers van de buyer group met hun opdracht: het verduurzamen van verkeersborden en bewegwijzering. Peek interviewde alle deelnemers en schreef op basis daarvan een plan van aanpak. ‘We hebben twee hoofdthema’s: het verlagen van de CO₂-voetafdruk van alle verkeersborden in Nederland en grondstoffen hoogwaardig gebruiken. Naast deze hoofdthema’s verkennen we ook de sociale impact van verkeersborden en bewegwijzering. We kijken bijvoorbeeld naar mensenrechten. Hoe zorgen we ervoor dat alle normen in de arbeidsketen worden gewaarborgd? Hoe zorgen we ervoor dat er geen kinderarbeid in onze keten plaatsvindt en dat iedereen een eerlijk loon krijgt? Maar ook: kunnen we vanuit onze keten iets betekenen voor de werkgelegenheid in Nederland?’

Verkeersborden in opslag - foto: Joep van Rheenen

Bundeling kennis en inhoudelijke ondersteuning

Naast Rijkswaterstaat nemen de Nationale Bewegwijzeringsdienst, gemeente Wageningen en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) deel aan de buyer group. De MRA wordt vertegenwoordigd door de gemeente Zaanstad, gemeente Gooise Meren en gemeente Almere.

Elke maand hebben de deelnemers een sessie waarin ze praktijkcasussen bespreken. Ze delen hun kennis en ervaringen en werken zo samen toe naar één duurzame marktvisie en -strategie. Peek: ‘In onze sessies krijgen we inhoudelijke ondersteuning van Royal HaskoningDHV. Maar ik zie in de sessies ook dat de deelnemers elkaar helpen, er is heel veel praktijkervaring aanwezig. Je ziet dat er echt een hele hechte groep ontstaat die elkaar ook opbelt en mailt bij vragen.’

Beter gebruik maken van materialen

Een zaak waar de buyer group zich over buigt, is het beter gebruik maken van materialen. Op dit moment worden verkeersborden en bewegwijzering voornamelijk gemaakt van staal of aluminium. Dat zijn sterke, maar vervuilende materialen. Peek: ‘Elke keer als een bord overbodig wordt of beschadigd is, wordt het vervangen en omgesmolten. Terwijl er veel potentie zit in hoogwaardiger hergebruik. Wij kijken nu hoe we beter gebruik kunnen maken van de borden die al in ons bezit zijn. Kunnen we die opknappen of opnieuw bestickeren bijvoorbeeld? Zo kunnen we producten veel langer inzetten. Het is natuurlijk zonde dat een aluminium bord dat potentieel zestig jaar mee kan gaan, na vijf jaar al wordt vervangen omdat een sticker beschadigd is.’ De buyer group kijkt ook naar de mogelijkheid voor biobased borden, borden gemaakt van biogrondstoffen. ‘De vraag daarbij is vooral: hoe vraag je dat nou uit? De ontwikkelingen op dit gebied gaan zo snel dat we over een paar jaar misschien al een heel ander aanbod aan materialen hebben.’

De buyer group houdt bij alle vraagstukken rekening met de toekomst. Over een paar jaar is er wellicht een hele andere vraag naar borden en bewegwijzering. Hebben we in de toekomst nog wel zoveel borden nodig met zelfrijdende auto’s en digitale navigatiesystemen die steeds meer informatie geven? Peek: ‘De vraag over tien jaar zal heel anders zijn dan nu. Tegelijkertijd is het heel lastig om daar nu al rekening mee te houden in onze inkoopstrategie. Maar we houden het wel in ons achterhoofd.’

Niet zelf het wiel uitvinden

Van elke sessie maakt de buyer group een verslag. ‘Die verslagen houden we vanwege de gevoelige informatie intern’, aldus Peek. ‘Maar de marktvisie en -strategie die uit deze buyer group voortkomen zijn straks natuurlijk wel openbaar. Onze bedoeling is dat andere overheden daar ook gebruik van gaan maken, zodat we als overheid één signaal afgeven aan marktpartijen. Zo voorkomen we dat marktpartijen steeds een andere vraag krijgen van overheden.’ In maart 2021 houdt de buyer group een marktdialoog. ‘Daar gaan we met marktpartijen in gesprek over onze conceptvisie en strategie. Uiteindelijk ligt er straks een inkoopstrategie voor alle publieke inkopers die getest is in de praktijk. Zij hoeven straks niet zelf het wiel uit te vinden, dat hebben wij al voor ze gedaan.’