'Circulaire verkeersborden zijn het visitekaartje van je gemeente'

Nederland telt miljoenen verkeersborden en wegwijzers. Al die borden van staal en aluminium hebben samen een flinke milieu-impact. Daarom is in 2020 de Buyer Group Verkeersborden en bewegwijzering in het leven geroepen, een samenwerkingsverband van publieke opdrachtgevers zoals gemeenten, provincies en het Rijk. Het doel van de Buyer Group is om de inkoop van verkeersborden en bewegwijzering in Nederland te verduurzamen. Jan Kohl (RWS) houdt toezicht op de ontwikkelingen. 'We zijn klaar voor de volgende stap. De geest is meer rijp geworden voor circulaire aanbestedingen. Er zijn meer inkopers en aanbesteders met uitgesproken ambities, zoals gemeenten.'

Categorie: Achtergrond Interviews

Door: redactie, 5 juli 2023

De inkoop van circulaire verkeersborden vindt deels al plaats. Zo heeft een aantal gemeenten in de Metropoolregio Amsterdam en de provincie Gelderland overeenkomsten afgesloten voor levering, inname en hergebruik van verkeersborden, straatnaamborden en toebehoren. Deze gemeenten en provincies hebben bewust duurzaamheidscriteria opgenomen in de aanbestedingsprocedure. De ambitie van de Buyer Group is om ook de rest van inkopend Nederland mee te krijgen.

Klaar voor volgende stap

'De markt is klaar voor opschaling en er is kennis genoeg', zegt Evert Swart, die de Buyer Group ondersteunt bij de organisatie en communicatie. 'Zo zijn recyclingbedrijven prima in staat het plastic laagje met de verkeersaanwijzing (het beeldvlak) te verwijderen en een nieuw beeldvlak aan te brengen.' In 2021 publiceerde de Buyer Group de verzamelde kennis in haar marktvisie en inkoopstrategie. In dit rapport staan belangrijke richtlijnen om de inkoop van verkeersborden te verduurzamen. Niet voor niets besteedt de Buyer Group er, na een doorstart, opnieuw aandacht aan. Kohl licht toe: 'Wordt het rapport nog gebruikt en gevonden? Is de inhoud nog actueel, correct en begrijpelijk voor de doelgroep?' Swart vult aan: 'We zien dat de provincies concrete en praktische zaken overnemen uit de marktvisie. Onder leiding van CROW nemen ze nu de marktvisie op in het Provinciaal Contractenbuffet.'

Voorkeursvolgorde inkoop

De marktvisie en inkoopstrategie adviseert inkopers een voorkeursvolgorde te volgen van drie stappen. Stap 1 is versoberen. Versoberen betekent borden weghalen die geen of onvoldoende nut hebben of zelfs het straatbeeld onnodig onoverzichtelijk maken voor de weggebruiker. Stap 2: borden hergebruiken. Dat kan wanneer ze vrijkomen bij vervanging of op een bepaalde plek overbodig zijn geworden. Als het nodig is, worden ze hersteld en voorzien van een nieuw beeldvlak. Zijn de borden niet meer te herstellen? Dan gaan ze naar recyclingbedrijven. Stap 3, de aanschaf van nieuwe borden, volgt pas als versobering of hergebruik niet tot de mogelijkheden behoort. Bijvoorbeeld omdat de bestaande voorraad onvoldoende is.

Een wens van de Buyer Group is dat er meer samenhang komt tussen beleid en inkoop."

Biobased of gerecycled

De Buyer Group adviseert bij stap 3 de aanschaf van biobased borden of borden die zijn gemaakt van gerecycled aluminium en staal. Biobased borden zijn gemaakt op basis van natuurlijke, vezelachtige stoffen. Zowel de biobased borden als de borden die zijn gemaakt van gerecycled aluminium en staal, beschikken over de keurmerken voor goed en veilig wegverkeer. De Buyer Group heeft (nog) geen voorkeur voor biobased of gerecycled. Er zijn al goede, duurzame oplossingen op de markt, die in ontwikkeling blijft. Zo heb je BioPanel, een plaatmateriaal op basis van hennep en een thermoplastisch biopolymeer dat zorgt voor de hardheid van het bord. Wanneer het plaatmateriaal is afgeschreven, wordt het omgesmolten en verwerkt tot nieuwe panelen.

Praktisch hulpmiddel voor inkopers

Dat de mogelijkheden en kennis er zijn, betekent nog niet dat er straks overal duurzame verkeersborden staan. 'Het moet ook uitvoerbaar zijn', legt Kohl uit. 'Er zijn verschillende soorten inkopers, groot en klein. Zeker kleine inkopers hebben niet altijd de tijd om uit te zoeken hoe ze precies circulair inkopen. Zij moeten de meest uiteenlopende inkopen doen en bijvoorbeeld maar eens in de vijf jaar circulaire verkeersborden. Dan is het handig als er praktisch hulpmiddel komt dat ze kunnen gebruiken. Zoiets moet makkelijk te gebruiken en actueel zijn, bijvoorbeeld een afvinklijst voor bij aanbestedingsformulieren. Dan hoeven inkopers straks niet meer zelf het wiel uit te vinden en voorkomen ze de aanschaf van borden die wel duurzaam lijken, maar het niet zijn.'

Communicatiestrategie

Naast de ontwikkeling van een hulpmiddel, werkt de Buyer Group aan een landelijke communicatiestrategie. 'We nemen contact op met gemeenten, wegbeheerders, brancheorganisaties en ingenieursbureaus', vertelt Swart. 'We organiseren ook bijeenkomsten, schrijven artikelen voor beheerders en inkopers en zijn actief op de website van PIANOo.' Swart wijst verder op de rol van de Nationale Bewegwijzeringsdienst, een van de leden van de Buyer Group. 'Zij voeren gesprekken met gemeentes over de vervanging van kleinere borden en kunnen dan mooi het circulaire verhaal vertellen aan gemeenten en andere wegbeheerders.'

Samenhang tussen beleid en inkoop

Een wens van de Buyer Group is dat er meer samenhang komt tussen beleid en inkoop. 'Beleidsmedewerkers, bijvoorbeeld een circulair coördinator, en inkopers zijn beiden nodig. Opdrachtgevers moeten zich afvragen: hoe past de inkoop in mijn circulariteitsbeleid? En is het überhaupt nodig om nieuwe borden in te kopen of is het voldoende om bepaalde borden weg te halen of langer te gebruiken? Zulk beleid kan financieel voordelig én duurzaam zijn.'

Meld je aan!

Kohl en Swart roepen inkopers binnen de GWW op om zich te melden wanneer ze een aanbesteding voor verkeersborden voorbereiden. Bij voorkeur in de beginfase, bij het opstellen van het programma van eisen. Nog niet overtuigd? 'Met circulaire verkeersborden geeft je als gemeente een visitekaartje af', legt Swart uit. 'Iedereen kent verkeersborden, want ze zijn overal. Circulaire verkeersborden zijn een soort laaghangend fruit voor het circulaire beleid van je gemeente. Je toont ermee aan dat jouw organisatie duurzaamheid serieus neemt.'