'Het is hoog tijd dat we in de brede toepassing van de MKI investeren'

Voor gebouwen en woningen bestaat een wettelijke norm waarmee gestuurd wordt op de milieubelasting van gebruikte materialen. Deze zogeheten MPG (Milieuprestatie Gebouwen) is verplicht. Aannemers en hun opdrachtgevers in de grond-, weg- en waterbouw (GWW) berekenen de milieu-impact van de gebruikte materialen in hun projecten met de MKI (Milieukostenindicator). Het toepassen van de MKI is, in tegenstelling tot de MPG, niet verplicht. De opdrachtgever bepaalt of de MKI berekend moet worden en in welke mate de MKI bepalend is voor de opdrachtverlening.

Categorie: Achtergrond Interviews

Door: Lisa Kranendonk, 13 januari 2022

In de Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021 geeft het Planbureau voor de Leefomgeving aan dat het huidige circulaire beleid te vrijblijvend is om de einddoelen te halen. Er is volgens hen meer drang en dwang nodig om de gehele economie circulair te krijgen. Het verplichten van de MKI in GWW-projecten is één van de mogelijke maatregelen. We vroegen Henkjan van Meer en Maarten Schäffner, beide lid van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, naar hun mening.

Henkjan van Meer

Maarten Schäffner

Investeren in de toepassing

Maarten: 'De MKI is een belangrijke pijler in de circulaire bouweconomie. Hoe lager de MKI-waarde, hoe meer het project bijdraagt aan de doelen van de circulaire bouweconomie.' Henkjan vult aan: 'Maar dan moet het wel gebruikt én gehandhaafd worden. Als een aannemer aan het begin van het project een bepaalde MKI-waarde belooft, moet een onafhankelijk persoon bij de afronding van het project controleren of deze waarde ook is behaald. MKI is een goede methodiek, maar het is hoog tijd dat we investeren in de brede toepassing ervan.'

Van discussiepunt naar must

'De wil om na te denken over duurzaamheid is wel degelijk aanwezig binnen de GWW-sector', vertelt Henkjan, 'maar de stap nemen om meer duurzaamheid toe te passen in projecten is niet niks. Je vraagt van aannemers en opdrachtgevers om los te laten wat ze al jaren doen, terwijl ze niet exact weten wat ze ervoor terugkrijgen. Ze moeten hun oude patronen loslaten. De druk van een wet die het berekenen van de MKI-waarde verplicht stelt, maakt dit proces makkelijker. Op deze manier is het toepassen van duurzaamheid in projecten namelijk geen punt van discussie meer, maar een must.'

Haken en ogen

Maarten en Henkjan zien in dat het verplichtstellen van de MKI binnen de GWW-sector geen makkelijk proces is. Maarten: 'Aspecten zoals flexibiliteit en losmaakbaarheid zitten niet in de MKI. Het dekt dus niet het gehele begrip circulariteit. Daarnaast meet de MKI de impact in de gehele keten. Dat is natuurlijk de kracht van het systeem en zorgt ervoor dat de impact niet verplaatst kan worden naar het buitenland, maar het zorgt er ook voor dat er aanvullend altijd extra aandacht moet zijn voor de lokale effecten. Denk aan stikstof, fijnstof en biodiversiteit. Bij een verplichting van de MKI zullen die aspecten meegenomen moeten worden.'

Henkjan: 'Als je een duurzaam en circulair project wilt realiseren, is dit geen kwestie van enkel een MKI-waarde uitrekenen. Je moet vanaf het begin van een project met deze doelen aan de slag, zoals ook de insteek is van de aanpak Duurzaam GWW. Mijn ervaring is wel dat het berekenen van de MKI een goed instrument is. Niet alleen in de aanbestedingsfase maar ook in de ontwerpfase van projecten. In de ontwerpfase is de grootste winst te behalen is mijn mening.'

Als je een duurzaam en circulair project wilt realiseren, is dit geen kwestie van enkel een MKI-waarde uitrekenen. Je moet vanaf het begin van een project met deze doelen aan de slag

Meer nodig

Het eenmalig uitrekenen van een MKI-waarde is volgens de heren niet genoeg. Maarten: 'Aannemers zouden ook moeten kunnen aantonen dat de MKI-waarde van langlopende projecten over de jaren afneemt. Er schieten namelijk voortdurend nieuwe innovaties uit de grond op het gebied van duurzaamheid en circulariteit. Zo stimuleer je dat steeds de beste beschikbare technieken in projecten worden toegepast. In MKI-berekeningen worden toekomstige levenscycli van objecten binnen een bepaalde projectlevensduur voorspeld op basis van de techniek van vandaag.'

Terug naar nul

Om elke MKI-waarde in 2050 op nul uit te laten komen, is er volgens Maarten maar één oplossing mogelijk. 'De enige manier om binnen een kapitalistisch systeem een MKI van nul te bereiken, is de vervuiler de schaduwprijs te laten betalen. Dan gaan opdrachtgevers wel twee keer nadenken over het toepassen van meer duurzaamheid binnen hun projecten. Om dit te bereiken moet er echter nog veel gebeuren. Zo wordt er op dit moment een fictieve schaduwprijs gehandhaafd. Het is zaak dat deze fictieve prijs verandert in een echte prijs. Henkjan vult aan: 'Kijk bijvoorbeeld naar elektrische auto’s. Deze zijn nu nog een stuk duurder dan auto’s die op fossiele brandstoffen rijden. Dit komt omdat in de fossiele brandstoffen de prijs van de milieuschade niet is verwerkt. Om mensen te stimuleren duurzamer te leven, zou je dit wel moeten doorrekenen. Alleen dan kunnen we het einddoel behalen.'