De eerste stappen richting circulaire nieuwbouw – 2 koplopers aan het woord

Wat heeft de Buyer Group circulaire nieuwbouwwoningen betekend voor Woonwaard?

Peter: 'Woonwaard was in 2019 de meest duurzame corporatie van Nederland. Maar de sessies van de Buyer Group circulaire nieuwbouw woningen hebben er bij ons toe geleid dat wij de wens hebben verankerd om in een aantal jaar circulair te gaan bouwen. Vervolgens zijn we naar ons duurzaamheids- en inkoopbeleid gaan kijken. Dat vraagt uiteindelijk om aanpassingen van ons Programma van Eisen.'

'De komende jaren ligt ons zwaartepunt bij de bouw van appartementen. We hebben onze inkoop hiervan verbonden aan de NH Bouwstroom waarin acht corporaties hun uitvraag bundelen. Het gaat om de inkoop van 750 woningen per jaar over een periode van 5 jaar. Een substantiële bouwvraag dus. Toen wij de selectiecriteria opstelden, zag ik dat veel collega-corporaties niet in staat zijn om relevante duurzaamheidscriteria op te stellen. Er wordt erg om de hete brij heen gedraaid. Maar het thema circulariteit krijgt een grote rol bij ons.'

'De NH Bouwstroom heeft een advertentie in de Cobouw gezet en producenten opgeroepen zich aan te melden. We zagen alle nieuwe producten graag tegemoet. Inmiddels zijn er zeven partijen geselecteerd en gaan we door naar de contractfase. Wat we in de Buyer Group hebben gedaan, heeft voor ons heel veel invloed gehad.'

Welke rol heeft KleurrijkWonen in de Buyer Group?

Judith: 'Wij willen in 2023 in ieder geval de helft van onze nieuwbouwprojecten circulair uitvragen. Dat is nu ook in ons duurzaamheidsbeleid opgenomen. Bij aanvang van de Buyer Group waren wij al bezig met een pilot voor circulair uitvragen. Het gaat om een kleine opgave van sloop- en nieuwbouw in een van onze dorpen, Tricht. De woningen zijn nu in productie, dus het resultaat is volgend jaar al zichtbaar. Peter, is het ook al helemaal in jullie inkoopbeleid geland?'

Peter: 'Nog niet, daar zijn we volop mee bezig. De uitdaging zit erin de hele organisatie mee te krijgen. Verandering is altijd spannend, en dan doel ik ook op collega-ontwikkelaars. Die denken vaak dat circulair bouwen kostenverhogend werkt, of dat circulaire materialen de kwaliteit verlaagt. Het is een proces dat veel zorgvuldigheid en voorbereiding vraagt, ook in de interne communicatie. Maar de stippen op de horizon hebben we gezet.'

Judith: 'Voor Kleurrijk Wonen was de vraag: hoe gaan we dit bereiken? We hebben eerst een Programma van Ambities opgesteld om de marktpartijen waarmee we de afgelopen jaren veel gewerkt hebben te laten weten dat KleurrijkWonen deze stap ging zetten. Die heb ik toen ook geïnterviewd en bevraagd. De volgende stap is nu om de vertaling te maken naar een Programma van Eisen dat deel gaat uitmaken van de aanbesteding.'

Hoe wordt er op zo’n circulaire uitvraag gereageerd?

Judith: 'Wij hadden 9 marktpartijen uitgenodigd, waarvan er twee meteen afhaakten. De andere hebben allemaal meegedaan. We vroegen om een visie op aanpak en kunde. Iedereen reageerde enthousiast en had daar ook een goede visie op.'

Peter: 'Wat we in de Noord-Hollandse bouwstroom zagen, is dat je voor een kavel 30 aanmeldingen krijgt die stuk voor stuk roepen dat ze circulair zijn. Maar als we dat een ronde later toetsen, zakken er al een heleboel door het ijs. Het woord circulariteit wordt graag in de mond genomen, terwijl je het nergens in hun product terugziet. We gebruiken inmiddels de Building Circularity Index van Alba Concepts. Een score van 60 à 65 procent is goed haalbaar. Wat we willen zien, is of je in staat bent om met ons naar die 80 procent toe te werken. Dat is bijna het hoogst haalbare. Daarvoor moet je wel het projectoverstijgend voordeel kunnen zien.'

Hoe overtuig je partijen om echt aan de slag te gaan met circulariteit?

Peter: 'Ons instrument is wederkerig. Er zijn partijen die zeggen dat ze best bereid zijn om te investeren in circulariteit als ze er continuïteit voor terugkrijgen. Dat is de weg die we met elkaar willen bewandelen. Wij leveren die continuïteit. Dan gaat het vaak om productiefaciliteiten, soms om modulair opgebouwde producten. Bijvoorbeeld van de gigantische woningfabriek van Van Wijnen in Friesland. We bezoeken die faciliteiten ook om te kijken of het klopt wat ze beweren.'

Stemmen de ontwikkelingen je hoopvol?

Peter: 'Ik denk dat circulariteit een vorm begint te krijgen waardoor het nu begrijpelijker wordt. Anderhalf jaar geleden deed ik een uitvraag waarvoor slechts een enkeling in staat was om het onderdeel circulariteit aantoonbaar te onderbouwen. Inmiddels zijn heel veel vergelijkbare partijen in staat om dat te doen. Ik denk dat de handleiding van onze Buyer Group voor veel partijen een heel goed startpunt is.'

Binnen de Buyer Group voor circulaire scholen is aangegeven: integreer circulariteit al bij de allereerste besprekingen van de opstart van een opgave. Herkennen jullie dat?

Judith: 'Jazeker, dat is gewoon het uitgangspunt nu. Hoe klein ook. Als je tuinen meeneemt in je ontwerp en je legt die aan met een bepaalde biodiversiteit, inspireer je de huurders al. Soms zijn het maar kleine dingen, maar het is een begin.'

Heb je een tip voor andere corporaties?

Peter: 'Ga het vooral dóen. Blijf er niet alleen over praten, maar ga aan de slag.'

Judith: 'Het is ook spannend. Normaal weet je precies wat je krijgt na een aanbesteding. Maar met de methodiek die wij toepassen, gun je een opdracht aan een partij zonder uitgewerkt plan. Ik heb de eerste maanden weleens gedacht: “Gaat het wel goedkomen?” Maar het kwam goed.'

Peter: 'Als je bij je vertrekpunt uitgaat van gelijkwaardige informatie en je snapt waaraan gewerkt wordt, dan kun je eigenlijk alleen maar in de goede richting eindigen.'

De Buyer Groups zijn een initiatief vanuit het Rijk, IPO, VNG en UVW en liggen in het verlengde van de Green Deal Circulair Inkopen en de leernetwerken van 2018 en 2019.