‘Circulaire bouw vraagt om een breed gedragen definitie’
6 januari 2021
‘Innoveren in de bouw moet zonder tunnelvisie’
26 januari 2021Van Harderwijkse ijshal naar Twents bedrijfspand
Van Harderwijkse ijshal naar Twents bedrijfspand
Toen Raymond Hudepohl de spanten van de voormalige ijshal in Harderwijk kon overnemen, greep hij zijn kans. Hiermee bouwt hij nu een nieuw ruim bedrijfspand. Dit is een sterk staaltje circulariteit en niet alleen vanwege het hergebruik. ‘Als ik mijn gebouw straks weer wil verhuizen, dan kan dat.’
Raymond Hudepohl ziet niet zo snel beren op de weg. Met zijn bedrijf Colpro in Vroomshoop maakt hij sandwichpanelen op maat. Deze vinden hun weg naar allerlei bouwprojecten, zoals laboratoria en zelfs een Noorse spoortunnel. Het bouwbedrijf boert goed en had behoefte aan een ruimer, eigen bedrijfspand. Nog voordat Hudepohl een definitieve locatie had gevonden, diende zich een buitenkans aan. Wim Sturris van houtbouwer De Groot in Vroomshoop attendeerde hem op de sloop van HardersPlaza in Harderwijk: een pand waarin een discotheek, een ijshal en een kartcentrum hebben gezeten. Het Harderwijkse bouwwerk sprak Hudepohl erg aan vanwege de bijzondere vorm en de enorme houten spanten. Daar kwam bij dat hij met het oude hout fors kon besparen, in termen van euro’s en CO2. De ondernemer twijfelde niet en reisde snel af naar Harderwijk. In een impuls kocht hij de spanten. ‘Ik was daar op een maandagmiddag, een week voor de sloop. De eerste spanten waren al gesloopt. Ik moest meteen handelen. Best wel een risico, maar ik deed het toch. Mijn vrouw was niet mee, anders was het feest niet doorgegaan’, grapt hij.
Almelo
De sloper van HardersPlaza wilde maar wat graag met Hudepohl in zee. Het omzichtig ontmantelen van de constructie kostte weliswaar meer tijd, maar de materialen brachten ook geld op. Nadat Hudepohl de overeenkomst gesloten had, gingen de spanten, gordingen, gordingdragers en windverbanden naar Vroomshoop. Gelukkig bleven ze tijdens het vervoer heel en konden ze worden opgeknapt. Colpro-medewerkers demonteerden duizenden nieten, kabelklemmen en balkschoenen om de spanten daarna te schuren en te lakken. Parallel daaraan zette Hudepohl vaart achter de locatiekeuze. Hij besloot zijn bedrijf niet opnieuw in Vroomshoop te vestigen, maar te verhuizen naar Almelo. Reden hiervoor waren de ruimere kavels en de mogelijkheid om zonnestroom terug te leveren (kon in Vroomshoop niet).
De oude ijshal in Harderwijk.
Demontagebedrijven
Op het moment van het interview, eind december 2020, is de bouw ver gevorderd. Veel van het werk, zoals de bouw van de vliesgevel en de buitenbekleding, doen Hudepohl en de zijnen zelf. ‘Dat vinden we leuk om te doen en daar hebben we de mensen voor.’ De nieuwe locatie wordt een fraai voorbeeld van circulariteit. Niet alleen de constructie is van hergebruikt materiaal, datzelfde geldt voor de betonnen verdiepingsvloeren. Deze komen van een voormalige bibliotheek en zijn via aannemer De Groot in Vroomshoop aangeschaft. Daar komt nog bij dat het bedrijfspand zo is gebouwd dat het volledig remontabel is, vertelt Hudepohl. ‘We hebben niets verlijmd. Ik kan het hele gebouw weer uit elkaar schroeven als ik zou willen verhuizen.’ Volgens Hudepohl is het remontabel maken van materialen vrij eenvoudig te realiseren. Hij vraagt zich hardop af waarom we het eigenlijk normaal zijn gaan vinden om niets te hergebruiken. ‘Waarom breken we prima bruikbare panelen uit gebouwen om ze vervolgens weg te gooien en te verstoken?’ Als het aan Hudepohl ligt, stoppen we met de weggooi-economie en gaan we slopers in de toekomst demontagebedrijven noemen.
Geen rentekorting
Het handwerk is de Twentse ondernemer nooit zwaar gevallen, wel het papierwerk. Dat ging traag en leidde tot minder aangename verrassingen. Uit berekeningen van een ingenieursbureau en gesprekken met de gemeente bleek bijvoorbeeld dat de fundering en de constructie steviger moesten. Zo moesten er kolommen onder de spanten komen, terwijl de constructie eerder een vrije overspanning was. Hudepohl kan er nog steeds niet over uit. ‘Staal, beton, alles moest meer. Dat had ik niet verwacht. Want in Harderwijk heeft deze constructie 40 jaar gestaan. Daar droegen dezelfde spanten op uitgaansavonden duizenden mensen tegelijkertijd. Dat is een veel zwaardere belasting dan waar in mijn bedrijfspand ooit sprake van zal zijn. Toch moet mijn constructie sterker zijn dan wanneer ze in Harderwijk was blijven staan. Dat komt doordat de gemeente Almelo mijn project als nieuwbouw beschouwt en volgens de huidige, strengere eisen van het Bouwbesluit werkt.’ Ook de bank behandelde hem als een normaal nieuwbouwproject. Hudepohl had gehoopt op een rentekorting vanwege zijn circulaire, duurzame pand, maar dit zat er niet in.
Het nieuwe bedrijfspand van Colpro.
Bijenkolonie
Hudepohl waarschuwt dat je bij een circulair bouwproject meer gedoe krijgt met instanties dan bij het bouwen van een ‘een standaard-blokkendoos’. Maar tegenover dit nadeel staan volgens hem grote voordelen. Dankzij het hergebruiken van materialen en zelfbouw heeft hij 300.000 euro bespaard. Verder ontving hij 100.000 euro subsidie van de provincie Overijssel (zie kader). Het project levert ook mooie milieuvoordelen op. Bij de bouw is 250 ton staal minder gebruikt, vergeleken met nieuwbouw met staal. En door het gebruik van de tweedehands verdiepingsvloeren is 30 procent beton bespaard. De bedrijfshal heeft hierdoor een zeer lage milieubelastingswaarde (MPG kleiner dan 0,3). Bij een circulair pand als dit kunnen natuurlijk andere duurzame dingen, zoals zonnepanelen en laadpalen, niet ontbreken. Ook is er nagedacht over de impact van de bouw op de omgeving, vertelt Hudepohl. ‘Met dit bedrijfspand pakken we ruimte af van flora en fauna. Daarom wil ik wat terugdoen. We laten ons dakwater naar een wadi stromen in onze bedrijfstuin. En we starten een bijenkolonie. Ik kan niet wachten tot het hier gaat zoemen.’
Het pand wordt halverwege 2021 opgeleverd. Wie wil weten hoe de bouw vordert, kan dit live volgen via https://live.netcamviewer.nl/Colpro-Bedrijfspand/1098
Provincie stimuleert circulair via proeftuinen
De provincie Overijssel stimuleert circulair bouwen via de Transitieagenda Circulair Bouwen. Deze is opgesteld door een expertteam, bestaande uit vertegenwoordigers van Saxion, Pioneering en Balance & Result. De agenda heeft negen kernvraagstukken benoemd en draagt als motto ‘leren door te doen’. De provincie geeft dat doen een impuls via subsidies aan koplopers in proeftuinen; dit zijn nu 26 gesubsidieerde projecten. Die variëren van haalbaarheidsstudies tot concrete circulaire bouwprojecten, zoals dat van Colpro. De proeftuinen vormen samen een community of practice (cop) die door het expertteam in goede banen wordt geleid. Jan Straatman (Balance & Result) van het expertteam: ‘De deelnemers delen in de cop hun kennis met elkaar. Ze zijn vaak erg openhartig over oplossingen en issues. Je merkt dat de behoefte aan leren in de praktijk groot is.’