Materialen matchen via de bouwhub

Jeroen van der Waal is strategisch beleidsadviseur Circulair Bouwen binnen de gemeente Amsterdam, en mede-opdrachtgever van het rapport. Van der Waal deelt zijn ervaringen en licht de conclusies van het rapport verder toe.

Welk rol hebben circulaire bouwhubs binnen het inkoopproces van gemeentes?

‘Als we binnen de gemeente de materialen die vrijkomen uit eigen bouwwerken kunnen hergebruiken, hoeven we ze niet opnieuw in te kopen. Amsterdam heeft een gemeentelijke bouwhub op bedrijventerrein De Heining, waar onder andere straatstenen, bankjes, afvalbakken en fietsenrekken worden verzameld. Van gebakken klinkers kun je bijvoorbeeld zeventig procent hergebruiken. Dat scheelt veel geld en CO₂-uitstoot. Er is ook geen sprake van eigendomsoverdracht, dus juridisch is het eenvoudig. Als je meer materialen nodig hebt dan er beschikbaar zijn, kun je ook bij hubs van andere gemeentes kijken. Een probleem kan daarbij de afwijkende maatvoering van producten en materialen zijn. In het algemeen is samenwerking tussen gemeentes goed om de volumes te vergroten.’

Welke rol kunnen overheden spelen bij circulaire bouwhubs?

‘Een bouwhub is geen doel op zich, maar onderdeel van het sluiten van de keten om materialen niet te verspillen. Het is allereerst belangrijk om vraag en aanbod van secundaire materialen te stimuleren, zowel bij de overheid zelf als in de marktsector. Vervolgens komt er meer behoefte aan bouwhubs.’

Hoe stimuleer je als gemeente vraag en aanbod?

‘Het gaat vooral om de vraag, en de meeste kansen liggen daarbij in de openbare ruimte. Denk aan de vraag naar zitbanken, afvalbakken, lantarenpalen, fietsenrekken et cetera. Ik zou niet adviseren in de private gebouwenmarkt een grote rol te gaan spelen als de vraag er nog niet is. Het gevaar bestaat dat je dan een grote plek met spullen creëert, die je later weer moet afvoeren als de vraag uitblijft.’

‘Vraag kun je stimuleren door het gebruik van secundaire materialen verplicht te stellen bij een inkoopopdracht. In tenders kun je op basis van gunningscriteria opnemen dat er secundair materiaal in gebouwen gebruikt moet worden. Daar kun je een puntensysteem aan verbinden. Daarnaast kunnen overheden stimuleren dat er niet meer met de kogel wordt gesloopt, maar dat bouwwerken worden gedemonteerd en dat de materialen gescheiden worden afgevoerd. Dat kan door voorlichting over de voordelen, maar ook door het Bouwbesluit uit te breiden zodat een gemeente kan zeggen: die en die fracties móeten gescheiden worden. Nu geldt dat voor slechts enkele stoffen, zoals asbest, vanwege het gevaar dat ze opleveren. Meer kunnen we nu nog niet afdwingen.’

Hoe zorg je ervoor dat bij sloop niet alle materialen vervallen?

‘Eigen materialen moet je in eigen hand houden en niet zonder meer aan een andere partij geven. De overheid kan via de standaardbestekken regelen dat de materialen eigendom blijven van de gemeente, en wat ermee moet gebeuren. Ik hoor daar verschillende dingen over van andere gemeentes. Zij hebben materialen vaak niet in eigendom, en dat komt dan in handen van bijvoorbeeld aannemers en verwerkers.’