Resultaten

De volgende onderzoeken, handreikingen, voorbeelden, tools en adviezen zijn door het Transitieteam ontwikkeld. De resultaten zijn geordend per speerpunt

Er bestaan al volop initiatieven op het gebied van de circulaire bouweconomie. En het is duidelijk dat voor een circulaire bouweconomie goede samenwerking tussen overheid, markt en wetenschap nodig is. Verscheidene knelpunten staan de ontwikkeling naar circulair bouwen echter in de weg. Zo is er nog onvoldoende vraag en aanbod, zijn financiers huiverig voor de risico’s van innovaties en zijn nieuw beleid en aanpassing van de wet- en regelgeving nodig om barrières weg te nemen en circulariteit te stimuleren. Deze knelpunten zijn in het Uitvoeringsprogramma vertaald in vier speerpunten.

Speerpunt 1. Marktwerking

Inspiratieboek Circulaire producten en diensten (eind 2019), W/E adviseurs

Er komen steeds meer circulaire producten en diensten beschikbaar, waarmee het gemakkelijker wordt om de stap van de lineaire naar de circulaire bouweconomie te zetten. W/E adviseurs heeft nu in het kader van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie, in opdracht van RVO, een Inspiratieboek Circulaire producten en diensten uitgebracht.

In het inspiratieboek vindt u een breed scala van producten en diensten die de markt nu te bieden heeft, toepasbaar in de woningbouw, utiliteitsbouw en GWW. Van een badkamer-in-een-dag en een groen dak uit afval tot een lift als dienst en een circulair viaduct.

De Circulaire Bouwcatalogus (eind 2020), W/E adviseurs

Het Inspiratieboek is een voorloper op een online circulaire catalogus, die eind van 2020 beschikbaar is gekomen. Deze online bouwcatalogus bevat inspirerende voorbeelden van circulaire producten en diensten waarmee aan de slag kan worden gegaan in de bouwpraktijk. De resultaten van vele leveranciers zijn hier als inspiratie te vinden.

Circulaire gebouwen, strategieën en praktijkvoorbeelden, Gerard Vos / Noud Köper

Wat houdt circulair bouwen in en welke stappen kunt u nemen? De theorie is hier gekoppeld aan de praktijk met feiten, achtergronden, praktijkvoorbeelden en interviews met bouwers en ontwerpers.

Handreikingen circulair inkopen in 8 stappen – B&U en GWW, Copper8

Handreiking voor iedereen die op zakelijk vlak te maken heeft met de inkoop van producten. Uitgangspunten, voorbeelden en heel veel kennis en praktijkervaring. Een voor de burger- en utiliteitsbouw en een voor de grond-, weg- en waterbouw. De handreikingen helpen opdrachtgevers bij hun uitvraag, inkoop en aanbesteding voor circulaire gebouwen en infrawerken. Ze bieden een stappenplan plus een uiteenlopende mix aan voorbeelden

Woningcorporaties als opdrachtgever voor circulaire renovatie en nieuwbouw, Bouwhulp

Een verkenning naar de eerste circulaire stappen voor woningcorporaties. Corporaties onderschrijven het thema circulariteit, maar daar daadwerkelijk invulling aan geven is niet altijd vanzelfsprekend. Onbekendheid, geen prioriteit of beperkte keuze in het aanbod zorgt ervoor dat er nog weinig circulaire oplossingen worden toegepast. Veel corporaties hebben het thema circulariteit opgenomen in hun beleid, maar concrete invulling geven aan het thema is een stuk lastiger. Aan de hand van interviews met corporaties die al op een of andere manier bezig zijn, geven we weer wat zij al gedaan hebben om circulaire stappen te zetten.

Rapportage Woningbouw in hout, Centrum Hout i.s.m. deskundigen

Veel woningcorporaties willen gaan bouwen in hout, maar hebben ook vragen. De Rapportage Woningbouw in hout gaat in op houtbouwsystemen zoals houtskeletbouw (HSB) en cross-laminated timber (CLT), bouwkosten, bouwkundige en bouwfysische aspecten, milieu-impact, bosbeheer en beschikbaarheid, en geeft tips voor een goede uitvraag. Conclusie: je kunt prima concurrerend bouwen met hout en voldoen aan alle Bouwbesluit- en BENG-eisen. Houtbouw biedt een oplossing voor maatschappelijke opgaven zoals CO₂-reductie, CO₂-opslag, versnelling van de woningbouwopgave en de stikstofproblematiek. Als hernieuwbaar bouwmateriaal draagt het bij aan een circulaire bouweconomie. Bovendien is er bij houtbouw sprake van een stillere en schonere bouwplaats. Er is voldoende duurzaam hout beschikbaar uit Europese productiebossen; houtbouw draagt juist bij aan duurzaam bosbeheer. Opschaling is mogelijk, van de huidige 2 procent naar 10.000 of zelfs 50.000 woningen per jaar

Inspiratieboek Woningbouw in hout

Gebouwen van hout staan flink in de belangstelling, maar er is nog maar een beperkt aantal woningbouwprojecten waarbij hout een belangrijk bouwmateriaal is. Het Inspiratieboek Woningbouw in hout sluit aan op de Rapportage Woningbouw in hout. Er is veel mogelijk met hout, het zou mooi zijn als we die mogelijkheden beter en vaker gaan benutten en er een nieuwe traditie met duurzaam bouwen in hout ontstaat. Er worden achttien voorbeeldprojecten beschreven, inclusief interviews met woningcorporaties, architecten en bouwers. Laat je inspireren door de artikelen en de mooie beelden. (Hoofdredactie: Katja van Roosmalen)

Vooronderzoek beschikbaarheid en gebruik secundaire bouwmaterialen en producten

Speerpunt 2. Meten

Circular Buildings - Verkenning schone en smet(te)loze materiaalstromen, DGBC

Toxiciteit en verontreiniging zijn een spelbreker voor de circulaire bouweconomie. In dit rapport een schets van de problematiek, van bestaande instrumenten en hoe het de goede kant op kan gaan.

Meetmethodiek losmaakbaarheid voor GPR gebouw en BREEAM-NL, Alba Concepts

Doel van dit onderzoek is om losmaakbaarheid toe te voegen in de duurzame beoordelingsmodellen BREEAM-NL en GPR gebouw.

Voorbeeldberekeningen MPG, WE adviseurs

Verkenning voor nieuwbouw van woningen, scholen en kantoren. Koplopers in de bouw stuiten bij hun streven naar duurzame nieuwbouw op een dilemma; weegt de energiebesparing wel op tegen de milieubelasting door de maatregelen? In hun berekeningen verbetert weliswaar de energieprestatie van de woning of het gebouw, maar dit gaat gepaard met een verslechtering van de MPG-waarde. Wat is per saldo het klimaat- of milieueffect? Wat is de totale uitstoot van CO₂ en wat doet de milieukostenindicator (MKI) over de gehele levensduur? In de toekomst zullen deze vragen steeds nadrukkelijker gaan spelen, want zoals de Bouwagenda aangeeft, moet alle nieuwbouw energieneutraal én circulair worden.

Materiaalstromen woning- en utiliteitsbouw in kaart gebracht, EIB, Metabolic en SGS Search

Voor het eerst is er een gedetailleerd beeld gemaakt van de materiaalstromen in de bouw en de totale milieu-impact daarvan voor het peiljaar 2014. Op basis van analyse van beschikbare data hebben de onderzoekers ook een doorkijk gemaakt naar het jaar 2030.

Materiaalstromen, milieu-impact en energieverbruik GWW nu ook bekend

In 2014 werd het rapport Materiaalstromen, milieu-impact en energieverbruik Woning- en Utiliteitsbouw (B&U) gepubliceerd. Nu heeft EIB in samenwerking met Metabolic ook de situatie voor de grond-, weg- en waterbouw (GWW) in kaart gebracht, in opdracht van Rijkswaterstaat, mede namens het Transitieteam Circulaire Bouweconomie. Tegelijk is er voor de B&U een update voor referentiejaar 2019 gemaakt. Dat betekent dat voor het eerst ook de situatie voor de gehele bouwsector geschetst kan worden. Lees meer.

'Koplopers' als gids bij de circulaire doelen voor 2030

Het ophalen van inzichten uit koploperprojecten is een effectieve stap bij het concreet krijgen van de doelen. Deze inzichten kunnen vervolgens ook gebruikt worden om het peloton – de achtervolgende groep - richting de doelen voor 2030 te krijgen. Het Transitieteam heeft via een opdracht van RVO daarom aan DGBC (kantoren en bedrijfshallen) en W/E-adviseurs (woningen en woongebouwen) gevraagd om een inventarisatie en analyse van ‘koplopers’ uit te voeren. De term ‘Koplopers’ is daarbij vertaald naar bouwwerken, waarbij een (zeer) lage MPG is gerealiseerd. Lees meer

Circulaire aspecten in het stelsel

In dit rapport is onderzocht hoe diverse aspecten van circulariteit een plek kunnen krijgen in het zogeheten stelsel van instrumenten, waarvan de Bepalingsmethode Milieuprestatie van Bouwwerken de kern vormt samen met de NMD-database en bijbehorende rekeninstrumenten. Het rapport geeft een beschrijving van de belangrijkste bevindingen, waarna vijf adviezen aan het Transitieteam Circulaire Bouweconomie worden gedaan. Ieder advies kent daarbij een korte toelichting die is terug te voeren op de daarvoor beschreven bevindingen. Het onderzoek heeft de basis gevormd voor een oplegnotitie, die is vastgesteld door het Transitieteam. Naar belangrijkheid zijn de adviezen geordend in de notitie opgenomen. Een groot deel van de adviezen wordt op dit moment uitgevoerd. Lees meer

Speerpunt 3. Beleid, wet- en regelgeving

Juridisch onderzoek naar mogelijkheden voor duurzaamheidsprestatie-eis voor gebouwen, Universiteit Utrecht

De Universiteit Utrecht heeft op verzoek van RVO, in het kader van het Transitieprogramma Circulaire Bouweconomie, onderzocht of er juridische belemmeringen zijn voor het stellen van een integrale duurzaamheidsprestatie-eis in de bouwregelgeving.

Verkenning Materialenpaspoort voor gebouwen

Overzicht van ideeën en visies over het materialenpaspoort. Welke functie(s) kan het bekleden? Welke rol hebben partijen bij het beheer en eigenaarschap?

Circulariteit bij aardgasvrije renovaties, Nieman

Nieman Raadgevende Ingenieurs heeft in opdracht van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een verkennend onderzoek verricht naar de impact van de energietransitie op de productie en het gebruik van materialen en installaties. In dit onderzoek is de invloed daarvan inzichtelijk gemaakt. Tevens zijn mogelijke circulaire kansen nader onderzocht.

Advies over materialenpaspoort

Advies van het Transitieteam Circulaire Bouweconomie aan de ministeries BZK en I&W over een mogelijk wettelijke verplichting van het materialenpaspoort.

Actieonderzoek voor meer inzicht

In 2020 heeft het Transitieteam Circulaire Bouweconomie voormalig minister Ollongren van BZK geadviseerd te onderzoeken of een materialenpaspoort kan bijdragen aan een versnelling van de circulaire bouweconomie. In 2021 hebben Communication Concert en Copper8 in opdracht van én in samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) dit onderzoek uitgevoerd.

Speerpunt 4. Kennis en bewustwording

Potentie van biobased materialen in de bouw. Nibe

Een onderzoek naar de mogelijkheden en impactpotentie van biobased materialen in de bouw. Het rapport biedt een aantal casestudies en een aantal verdiepingsstukken over hout, lignine, biobased chemicaliën, houtskeletbouw en overige biobased materialen.

Rapport Knelpunten biobased bouwen. Nibe

De inzet van hernieuwbare grondstoffen is één van de drie pijlers van een bouweconomie die in 2050 volledig circulair moet zijn. Dit staat beschreven in de Transitieagenda voor de circulaire bouweconomie. Onderzoek van NIBE naar de potentie van biobased materialen voor de bouw toont aan dat deze beschikbaar zijn en een veel groter deel van de bouw kunnen uitmaken dan dat ze nu doen. Het rapport Knelpunten Biobased bouwen heeft zich gericht op de basis onderzoeksvraag: welke knelpunten zijn er voor het benutten van de potentie van biobased bouwmaterialen?